Osmanlı imperiyasının mirası - Avtomobil sənayesi

Avtodünya 10 Dekabr 2019 14:15 Oxunub 1478
Osmanlı imperiyasının mirası  - Avtomobil sənayesi
WhatsApp kanalımıza abunə ola bilərsiniz
20-ci illərinin sonlarında Vehbi Koç Ankarada rəsmi Ford dileri oldu

Türkiyənin avtomobil sənayesi minik və kiçik ticari nəqliyyat vasitələri (pikaplar, mikroavtobuslar, furqonlar da daxil olmaqla), yük maşınları, xüsusi nəqliyyat vasitələri, iri və orta ölçülü avtobuslar, eləcə də böyük həcmdə onlar üçün ehtiyat hissələri istehsal edir. Avtomobil sənayesi Türkiyənin mühəndislik sənayesində aparıcı bir sənayedir, hazırda 400 min insan işləyir. Ölkə dünyanın 15 ən böyük avtomobil istehsalçıları sırasına daxildir və Avropada ilk beşlikdədir, burada Almaniya, İspaniya, Fransa, İngiltərədən sonra 2-ci yerdədir, lakin Çexiya, Rusiya, İtaliyanı üstələyir. Avtomobil istehsalı 15 il ərzində (2002-ci ildən 2016-cı ilə qədər) ildə 374 mindən 1,5 milyona qədər artdı. Türkiyə eyni zamanda Avropada ən böyük avtomobil komponentləri tədarükçüsüdür. Avtomobil sənayesi ixracatın 16%-ni təşkil edir və məhsulun 3/4 hissəsinə qədər ixrac edilir (məsələn, 2013-cü ildə istehsal olunan 1 milyon 126 min avtomobildən 828 min avtomobil).

TARİXİ

Keçən əsrin 20-ci illərinin sonlarında Vehbi Koç Ankarada rəsmi Ford dileri oldu. Bu gənc sahibkar zamanla Ford və Fiatın Türkiyə və Suriyadakı əsas nümayəndəsi oldu, bu ölkələrdə nəinki Fords və Fiat satışı ilə, həm də onların təmiri ilə məşğul oldu. 1959-cu ildə Koç, əvvəlki tək Ford markasını təmsil edən, eyni zamanda Türkiyədə Ford markasını istehsal edən "Otosan Otomobil" firmasını qurdu. Şayiə var ki, o zaman türkiyəli sənayeçi hətta ölkəsini defoltdan xilas etdi. 50-ci illərin sonlarında milli avtomobil yaratmaq üçün ilk dövlət cəhdi uğursuzluğa düçar olanda, Türkiyə rəhbərliyi Koçu - ölkənin əsas avtomobilisti olaraq layihəyə cəlb etdi. Birgə güclə və hökumətin maliyyələşməsi ilə türkün ilk avtomobilini istehsal edəcək - "Anadol" şirkəti yaradıldı. Bunun üçün Koç, xarici platforma əsasında avtomobillər istehsal etməsinə icazə verən ingilis Reliant şirkətindən lisenziya aldı. Ancaq türkiyəli sahibkar daha irəli getdi və əlbəttə ki, ingilislərin təcrübəsindən istifadə edərək öz konstruksiyasını hazırlamağa başladı. Avtomobil sektoru 1950-1960-cı illərdə daxili bazarda hakimiyyət tərəfindən idxaldan qorunan Ford, Renault və Fiat lisenziyası ilə avtomobil istehsalına başlandığı zaman yaranmışdır. 1980-ci illərin əvvəllərindən sektorun liberallaşdırma dövrü, 90-cı illərin I yarısında xaricə ilk tədarüklər başladı. 1990-cı illərin II yarısında vətəndaşların rifah halının artması ilə daxili bazar böyüməyə başladı və avtomobilləri xarici bazarlara, xüsusilə AB ölkələrinə kütləvi şəkildə ixrac etmək mümkün oldu, bu da Türkiyə avtomobil sənayesinin inkişafına əhəmiyyətli bir təkan verdi. 1959-cu ildə milli şirkət Ford Otosan, 1963-cü ildə Otokar, 1964-cü ildə BMC və Askam, 1966-cı ildə Karsan, MAN, Otoyol və A.I.O.S., 1968-ci ildə - Mercedes-Benz Türk, 1971-ci ildə Oyak-Renault və TOFAŞ, 1987-ci ildə - Temsa, 1994-cü ildə Toyota, 1997-ci ildə Honda və Hyundai Motor istehsalata başladı. 2000-ci ildə sənaye 8.4 milyard dollar dəyərində məhsul istehsal etdi. 2002-ci ildə avtoyığım sənayesində 26 mindən çox insan, ancaq digər subpodratçı şirkətlər nəzərə alınmaqla təxminən 150 min nəfər işlə təmin edildi. Elə həmin il sənaye 6.1 milyard dollar dəyərində məhsul istehsal etdi və 3.7 milyard dollar dəyərində məhsul ixrac edildi. 2010-cu ilə qədər sənayedə 265 min adam işlə təmin edildi. 2003-cü ildən bəri, ölkə yarım milyondan çox, 2007-ci ildən bir milyondan çox avtomobil istehsal etməyə başladı. Keçmiş Osmanlı imperiyasının avtomobil sənayesi, yaxşı idarəetmə ilə orta əsrlərdən sənayeləşməyə necə keçə biləcəyinizi inandırıcı şəkildə nümayiş etdirir. Türk təcrübəsindən də göründüyü kimi, digər insanların texnologiyalarını vicdanlı və açıq şəkildə götürmək öz velosipedinizi icad etməkdən daha təsirli ola bilər.

 

Tərcümə etdi: Avto Klub Azərbaycanın baş administrator Natiq Nazimoğlu 

https://www.facebook.com/groups/autoclub/

FOTO QALEREYA
ŞƏRH YAZ
Ad

E-mail

Şərh