Dünyanın hələ də istifadə olunan ən qədim körpüləri – ARAŞDIRMA – FOTO

Körpülər yollarda böyük rola malikdir. Həmişə əlçatmaz ərazilərdə qurulan körpülər qədim zamanlardan insanlara məlum olub. Əksər körpülər indiki dövrümüzə gəlib çıxa bilməyib. Bəziləri isə qorumaq məqsədilə istifadə olunmur.

Avtosfer.az hələ də istifadə olunan və tarixi abidələrə çevrilən ən qədim körpüləri araşdırıb.

Siyahıdakı ilk körpü Arkadiko körpüsüdür. Kazarma adı ilə tanınan körpünün dünyada mövcud olan ən qədim körpü olduğuna inanılır. Yerli əhalinin hələ də istifadə etdiyi qədim körpülərdən biridir. Arkadiko körpüsü Tirins və Epidauros şəhərləri arasında magistral yol kimi xidmət edib. Körpü eramızdan əvvəl 1300-1190-cı illərdə tikilib və ərazidəki magistral yolun bir hissəsi olub. Arkadikonun yaxınlığında dizayn və yaş baxımından oxşar olan daha üç körpü var.

İkinci sırada yerləşən Tarr pillələridir. Körpü İngiltərənin Somerset şəhərindəki Exmoor Milli Parkında Barle çayı boyunca yerləşən qədim körpüdür. Heç kim tarixi abidənin neçə yaşında olduğunu dəqiq bilmir. Tarr pillələri 17 nəhəng plitədən ibarətdir. Yerli əfsanəyə görə, Tarr pillələri İblis tərəfindən daşların üzərində günəş vannası qəbul edə bildiyi üçün tikilib. Körpü son illərdə sel suları nəticəsində zədələnsə də, yenidən inşa edilib.

Ginnesin Rekordlar Kitabına görə daha qədim olan bir neçə körpü olsa da, Meles çayı üzərindəki körpü (adətən Karvan Körpüsü adlanır) dünyada hələ də istifadə edilən ən qədim körpüdür. Həmçinin sözügedən körpü sıralmada 3-cü yerdədir. Bu qədim körpü təxminən eramızdan əvvəl 850-ci ildə Türkiyənin İzmir şəhərində tikilib. Bir vaxtlar Karvan Körpüsü İzmir şəhərinə yoxlanılan giriş nöqtəsi kimi xidmət edib.

Meles çayı əfsanəvi qədim yunan müəllifi Homerin doğulduğu yer kimi tanınır. Çay və Karvan körpüsü Homerin əsərində qabarıq şəkildə yer alıb.

“Pons Fabricius” və ya “Ponte dei Quattro Capi” kimi adlandırılan körpü isə sıralamanın 4-cüsüdür. Orijinal vəziyyətində mövcud olan ən qədim Roma körpüsüdür. “Ponte dei Quattro Capi” eramızdan əvvəl 62-ci ildə tikilib və Tiber çayının yarısını əhatə edir. “Pons Fabricius” 62 m uzunluğunda və 5,5 m hündürlüyündədir.

Romalı dövlət xadimi və tarixçisi Dio Kassiusun dediyinə görə, Pons Fabricius əvvəlki yanmış taxta körpünün əvəzinə tikilib. Körpü o dövrdə yolların kuratoru olan Lucius Fabriciusun adını daşıyır. Yaşına baxmayaraq, körpü eramızdan əvvəl 62-ci ildə qurulduqdan sonra tamamilə toxunulmaz qalıb və davamlı istifadədə edilib.

Beşinci sırada Alkantara körpüsü yer alır. Bu körpü də başqa bir Roma İmperator tərəfindən qurulub. 98-ci ildə Roma imperatoru Trayanın əmrindən sonra Tagus çayı üzərində daş tağlı körpü tikilib. Alkantara körpüsünün tikintisi eramızın 104-cü ilində başlayıb və iki il sonra başa çatıb.

Körpü hazırda yaxşı vəziyyətdə olsa da, bütün tarixi boyu bir neçə dəfə təmir edilməli olub. Körpünün zədələnməsinin çox hissəsi müharibələrdən qaynaqlanıb. Körpünün müxtəlif hissələri 1969-cu ildə əsas sütunlar tamamilə təmir olunana qədər müxtəlif dövrlərdə dağıdılıb.

Sırlamanın 6-cı yerinin “Ponte Sant Angelo” dünyanın ən məşhur Roma körpülərindən biridir. Körpü Roma İmperatoru Hadrian tərəfindən qurulub. Tiber çayını keçmək üçün Roma şəhərinin mərkəzindən imperatorun yeni inşa edilmiş məqbərəsinə qədər tikilib. Keçmişdə körpü “Hadrian körpüsü” mənasını verən Pons Aelius adlanırdı.

“Pons Sant Angelo” məşhur italyan heykəltəraş və memar Gian Lorenzo Bernini tərəfindən dizayn edilib və inşaası 134-cü ildə tamamlanıb. Körpünün ən fərqli xüsusiyyəti dirəklərində dayanan çoxsaylı mələk heykəlləridir. Bu gün körpü yalnız piyadalar tərəfindən istifadə olunur və Tiber çayı ilə “Castel Sant Angelo”nun heyranedici mənzərəsini təqdim edir.

Sıralamanın 7-ci yerində olan Severan gəlini və ya Septimius Severus körpüsü kimi də tanınan Cendere körpüsüdür.

Sözügedən körpü mərhum İmperator Roma dövründə qurulub. Türkiyənin cənub-şərqində qədim Arsameya şəhərinin yaxınlığında yerləşir və hələ də istifadə olunur. Eyni yerdə köhnə körpünün mövcud olmasına baxmayaraq, indiki Cendere Körpüsü təxminən eramızdan əvvəl 200-cü ilə aiddir.

Qeyd edək ki, faydalılığına görə körpülər Qədim Mesopotamiyada ilk sivilizasiyaların yüksəlişi zamanı tikilib. Bu erkən körpülər taxta kündələrdən, daşlardan və torpaqdan düzəldilmiş sadə konstruksiyalar olub, yəni bu dövrə aid körpülər indiyə kimi gəlib çıxa bilməyib. Bir neçə körpü istisna olmaqla, dünyada mövcud olan ən qədim körpülər antik dövrün ən böyük körpü qurucuları sayılan qədim romalılar tərəfindən yaradılıb.

Məhəbbət Tərlanoğlu