Alətlər panelində bu 3 göstəriciyə mütləq diqqət edin - FOTOLAR

Hamımız bilirik ki, avtomobillər ağıllı və texnoloji cəhətdən daha da inkişaf edib. Beləliklə, alətlər panelində çox sayda anlaşılmayan işarələr və yazılar yarandı. Onların bir çoxu sizin avtomobilinizdə hansısa problemin baş verdiyini bildirir. Bu arada, əksər avtomobil sevərlər paneldəki müxtəlif xəbərdarlıq işarələrinə məhəl qoymurlar. Ancaq təəssüf, çünki bu, çox vaxt bahalı təmirə səbəb olur. Alətlər panelində dərhal dayandırılma ehtiyacını xəbərdar edən ən təhlükəli üç xəbərdarlıq var.

Bir çox avtomobil sahibləri, əlbəttə ki, mühərrikdəki problemlər barədə xəbərdarlıq edən ən məşhur "mühərrikin yoxlanılması"(CHECK ENGINE) işarəsini tanıyırlar. Təbii ki, bir çox sürücü bunun paneldəki ən vacib göstərici olduğunu hesab edir. Üstəlik, buna görə bəzi avtomobil sevərlər bütün digər xəbərdarlıqların o qədər də vacib olmadığını hesab edirlər. Ancaq bu belə deyil. Məsələ burasındadır ki, "mühərrikin yoxlanılması" dərhal dayandırmağı tələb etməyən böyük problemlər üzündən deyil, sadəcə yana bilər. Üstəlik, ümumiyyətlə CHECK ENGINE paneldə yananda, mühərrik idarəetmə blokunu qəza vəziyyətinə qoyur ki, bu da problem olduqda güc aqreqatının zədələnməsinin qarşısını alır.

Təəssüf ki, avtomobil sevərlər unudurlar ki, "mühərrikin yoxlanılması" işarəsi ilə yanaşı, ən qısa müddətdə dayandırılmalı olan müxtəlif xəbərdarlıqlar var. Məsələn, bu yaxınlarda böyük bir texniki mərkəzdə işləyən, bahalı mühərrikin sıradan çıxdığı avtomobil sahibi haqqında ibrətamiz bir hekayəni danışan bir mühərrikçi ilə söhbət etdik. Bilirsiniz kimdir günahkar? Paneldə işarənin yandığını görən və bunun mühərrik yağının planlaşdırılmış dəyişdirilməsini xatırlatdığını düşünən sahibin özü. Nəticədə, sistemin aşağı yağ təzyiqi barədə xəbərdarlığına məhəl qoymadan, avtomobil sahibi öz əli ilə kifayət qədər köhnə olmayan mühərriki "öldürdü".

Buna görə heç vaxt paneldə yanan xəbərdarlığı və ya hər hansı bir işarəni diqqətsiz qoymayın. Həmçinin, müəyyən bir işarənin təyinatını təxmin etməyin və ya görünən yazının mənasını deşifr etməyə dəyməz. Paneldəki bu və ya digər işarənin nə demək olduğunu mütləq bilməlisiniz. Bilmirsiz - avtomobilin istfadəsi təlimatına müraciət edərək öyrənin və ya internetdə məlumat axtarın. Paneldəki işarələrin "təxmin edilməsi", xəbərdarlıqlara məhəl qoymamaqdan da daha pis ola bilər. Axı, alətlər panelindəki işarələrin məqsədini bilməmək - nəyi necə edəcəyini bilmədən problemi həll etmək cəhdi ilə eyni məsələdir.

Alətlər panelində görünə biləcək çox da yayılmayan xəbərdarlıqları nəzərdən keçirməyi təklif edirik, lakin buna baxmayaraq avtomobil sahibləri üçün çox vacibdir, çünki onları görməməzlik böyük problemlərə çevrilə bilər.

Beləliklə, panelkdə aşağıda qeyd edilən xəbərdarlıq işarələrini görərkən dərhal dayandırmalısınız. Unutmayın ki, paneldəki bütün işarələr təhlükədən xəbər vermir. Onlar ümumiyyətlə növbəlilik ardıcıllığı ilə bölünüblər. Buna görə, siz hansı siqnalları diqqətsiz saxlamamağı bilmək üçün avtomobilinizin təlimatı ilə tanış olmalısız. Bu gün üç işarəyə diqqət yetirəcəyik, onların yanması ciddi problemlərə şahidlik edir.

1. Alətlər panelində xəbərdarlıq: Yağın təzyiqi

İşarə niyə göründü?: Bu göstərici alətlər panelində ümumiyyətlə yalnız bir neçə saniyə ərzində avtomobilinizi işə saldıqda görünür. Mühərriki işə saldıqdan sonra işarə yox olur. Ancaq problem olduqda, yağ təzyiqi işarəsi yanır, sürücünü mühərrik yağının aşağı təzyiqi və ya təhlükəsiz həddən aşağı düşdüyü barədə xəbərdarlıq edir. Bəlkə də bu, yağ sızması, yüksək yağ istehlakı ilə əlaqədardır. Həmçinin, yağ sorucusunda(nasos) nasazlıq baş verərsə, "yağ çiləyici" işarəsi görünə bilər.

Siz nə etməlisiniz?: Bu, dərhal hərəkət tələb edən sürücü üçün çox vacib bir xəbərdarlıqdır. Yəni, mühərrik işləyərkən alətlər panelində oxşar bir işarə gördünüzsə, ən qısa müddətdə dayanmalı və mühərriki söndürməlisiniz. Nəzərə alın ki, belə bir siqnal ilə yağ mühərrikdə düzgün dövrə etmir.

Bundan sonra, maşının bir az soyumasına icazə verin və mühərrik yağının səviyyəsini yoxlamaq üçün çubuğu çıxarın. Əgər minimum və ya altındadırsa, ən azı minimum səviyyədən bir az çox yağ əlavə edin. Əlbəttə ki, mümkündürsə, yuxarı işarəyədək yağ əlavə etmək daha yaxşıdır.

Həmçinin, mühərrik bölməsinin yağ sızmasını yoxlayın. O cümlədən, avtomobilin altında yağ sızması əlamətlərinə nəzər yetirməyi unutmayın. Bir sızma aşkar edilərsə, təxliyə maşını çağırmaq və müayinə üçün avtomobili texniki mərkəzə aparmaq məsləhətdir.

Xəbərdarlığa əhəmiyyət verməsək nə baş verər?:

Yağının az olması və ya aşağı təzyiq barədə xəbərdarlıq edən bir avtomobili idarə etmək - bir bağlama pulu kəsiciyə atmaq ilə eynidir.

Unutmayın ki, kifayət qədər təzyiq və yağ səviyyəsi olmadan mühərrik hissələri düzgün yağlanmayacaq, bu da onların tez aşınmasına səbəb olacaqdır. Nəticədə, hətta yeni bir mühərrikin hissələri qısa müddət ərzində zədələnə bilər. Üstəlik, yağ səviyyəsi aşağı olan avtomobili idarə etmək bir neçə dəqiqə ərzində yeni mühərriki sıradan çıxara bilər.

Buna görə də mühərrik işləyərkən, birdən alətlər panelində yanan yağ işarəsi görsəz, dərhal avtomobili dayandırmaq və mühərriki söndürmək üçün bir yer tapmalısız. Güc qurğusuna zərər verməməyin yeganə yolu budur.

2. Alətlər panelində xəbərdarlıq: Mühərrikin temperaturu (ENGINE TEMPERATURE)/Soyutma mayesinin temperaturu (COOLANT TEMPERATURE)

İşarə niyə göründü?: Alətlər panelində görünən qırmızı termometr işarəsi, soyuducu suyun istiliyinin kritik həddə çatdığını göstərir. Yəni, mühərrikin temperatur göstəricisindəki ox demək olar ki, yaxınlaşıb və ya artıq təhlükəli qırmızı zonadadır.

Bu vəziyyətdə, işarənin görünməsi, avtomobilinizin mühərrikinin həddən artıq qızması deməkdir. Yəqin ki, bu işarənin görünmə səbəbi antifrizin sızması, havanın soyutma sisteminə düşməsi və ya su sorucusunun(nasos) nasazlığıdır. Heç bir halda bu ciddi xəbərdarlığı qulaqardına vurmayın, çünki bu, avtomobilizin mühərrikinin zədələnməsinə səbəb ola bilər.

Siz nə etməlisiniz?: Təhlükəsiz yer seçərək dərhal dayanmalısınız. Heç bir halda mühərrik həddindən artıq qızmamalıdır(temperatur oxu ən azı qırmızı zonada olması üçün), avtomobili dayandırdığınız zaman onu söndürməyin. Sobanı maksimum temperatur və maksimum hava axınına qədər yandırın. Bu, həddən artıq qızmış mühərriki tədricən soyutmağa kömək edəcəkdir.

Adətən, antifriz sızması olmadıqda, mühərrikin soyuması üçün sobanı maksimum rejimdə işə salmaqla bir neçə dəqiqə işləməsinə icazə verilməlidir. Mühərriki söndürsəniz, o zaman mühərrikin temperaturunda kəskin bir eniş olacaq və bu da onun mümkün zərərinə səbəb ola bilər.

Düzdür, mühərrikin həddindən artıq qızmasının səbəbi soyuducu suyun sızması olubsa, onda onu söndürməlisiniz, çünki maksimum gücdə işə salınan soba sonra salona insan sağlamlığı üçün çox təhlükəli olan antifriz buxarları verməyə başlayacaqdır. Saloda olarkən sızmanı necə müəyyən etmək olar? Adətən bu, mühərrikdə olan soyuducu mayenin buxarlanması nəticəsində qapaq(kapot) altından gələn buxarla sübut olunur. Ayrıca, antifrizin buxarlandığı zaman salonda yandırılmış şəkərin qoxusunu xatırladan qoxu olarsa, bu mümkün sızıntının olduğunun əlamətidir.

Bundan sonra mühərrikin həddindən artıq qızmasının səbəbini təyin etməlisiniz. Bunu etmək üçün qapağı(kapot) açın və mühərrik bölməsini diqqətlə yoxlayın. Qurudursa və antifriz sızması əlamətlərini görmürsüzsə, onun səviyyəsini yoxlayın. Mühərrikin həddindən artıq qızmasının səbəbi soyuducu mayenin aşağı səviyyədə olması ehtimalıdır. Beləliklə, nəzəri olaraq, antifrizi maksimumadək əlavə edib yolunuza davam edə bilərsiniz. Ancaq mühərrik həddindən artıq qızdığı zaman avtomobilin kompleks müayinəsi üçün texniki mərkəzə müraciət etsəniz daha yaxşı olar. Həm də öz gedişi ilə deyil, ya qoşqu, ya da təxliyə avtomobili ilə.

Əgər xəbərdarlığa əhəmiyyət verməsək nə baş verəcək?: Əgər həddindən artıq qızmış mühərriklə sürməyə davam etsəniz, onda onun əsas komponentlərinin "xəsarət alacağı" ehtimalı var. Beləliklə, aşırı qızmış mühərrik ilə hərəkət nəticəsində silindr başı, yağ dəyişmə qapaqları, blok başlığının aralığı(prokladka) və digər vacib komponentlər deformasiyaya uğrayır. Nəticədə mühərrikin bahalı təmirə ehtiyacı olacaq. Aşırı qızmış mühərrik bərpa təmiri üçün yararsız olması istisnasızdır. Bu vəziyyətdə yeni mühərrik əldə etməli olacaqsınız.

Mühərrik bölməsindəki böyük bir temperatur səbəbindən soyuducu borular zədələnə bilər.

Ona görə də qızmış mühərriklə yola çıxmazdan əvvəl düşünün. Avtomobil xidməti mərkəzi hətta çox yaxın olsa belə. Avtomobili təxliyə avtomobili ilə aparmaq daha yaxşı olar. İstənilən halda, avtomobili təxliyə avtomobilinin yedəyinə qaldırmaq mühərriki dəyişdirməkdən daha ucuz başa gələcəkdir.

3. Alətlər panelində xəbərdarlıq: Əyləc sistemi/BRAKE/Dairədə nida işarəsi

İşarə niyə göründü?: Müəyyən bir səbəblə görünən aşağı təzyiqli mühərrik yağı göstəricisindən və ya mühərrikin həddindən artıq qızmasındən fərqli olaraq, BRAKE(Əyləc sistemi) xəbərdarlığı müxtəlif səbəblərə görə görünə bilər. Məsələn, bəzi avtomobillərdə bu əyləc işıq lampasının yandığı siqnaldır.

Həmçinin, tam salınmamış əl əyləci, əyləc sisteminin göstəricisinin görünməsinə səbəb ola bilər. Ancaq daha dəhşətli səbəblər var, buna görə əyləc sistemindəki problemlər barədə paneldə bir xəbərdarlıq görünür. Məsələn, bu əyləc mayesinin aşağı səviyyəsinə, əyləc yastıqlarının güclü aşınmasına və əyləc sisteminin tamamilə itkisi ilə üzləşən əyləc boşalmasına işarə edə bilər.

Siz nə etməlisiz?: BRAKE işarəsi avtomobili sürərkən görünsə, dərhal avtomobilinizdə əyləc olmadığına hazır olmalısınız. Əlbətdə ki, bu belə olmaya da bilər. Bu vəziyyətdə qəza siqnalını yandırın və əyləc sisteminin işlədiyini yoxlayın. Əgər belədirsə, əyləc xəbərdarlığının səbəbini müəyyən etmək üçün bir dayanacaq yeri axtarın.

Əgər əyləclər çox pisdirsə və ya ümumiyyətlə yoxdursa, əsas odur ki, həyəcanlanmayın. Mexaniki əyləciniz olduğunu unutmayın - dayandıra biləcəyiniz bir əl əyləci. Bunun üçün sizə ətalət üzrə özü hərəkət sürətini yavaşlamağı lazımdır.

Təbii ki, bunun üçün ayağı qaz pedalından götürmək lazımdır. Əgər avtomobilinizdə mexaniki sürət qutusudursa, o zaman ötürücünün əyləcinin köməkliyi ilə yavaşlatmalısınız(aşağı ötürücü qoşmaqla - mühərrik əyləci). Yoldan nəqliyyat vasitələrinin və piyadaların olmadığı etibarlı bir yerə çıxmalısınız. Bundan əlavə, yolun yuxarı mailliyinin, səkilərin və nahamar yol səthinin(çınqıl, qum, torpaq və s.) əlavə əyləc təmin edəcəyini unutmayın.

Təhlükəsiz dayandıqdan sonra əyləc mayesinin səviyyəsini yoxlayın. Bunu necə edəcəyinizi, avtomobil üçün təlimatdan və ya internetdən öyrənə bilərsiniz. Avtomobilinizdə əyləc varsa və əyləc mayesinin səviyyəsi minimum dəyərdə deyilsə, onda əl əyləci çubuğunun tam aşağı salındığını yoxlayın. Ayrıca, arxa işıqlardakı əyləc işıqlarının yanıb-yanmadığını yoxlamaq lazımdır. Doğrudur, bunun üçün köməyə ehtiyacınız olacaq, çünki əyləc işıqları yalnız əyləc pedalı sıxılarkən yanır.

Xəbərdarlığa əhəmiyyət verməsək nə baş verər?: Əyləc sisteminin işarəsi həmçinin, ABS göstəricinin nasazlığı, əyləc elektrik naqilləri zədələnmişsə və s. görünə bilər.

Ən əsası - BRAKE yazısı və ya "dairədəki nida işarəsi" işarəsi görünsə, əyləc sistemində problemin olduğunu unutmayın. Bu o deməkdir ki, əgər əyləclər hələ də işləsə belə, xəbərdarlığı qulaqardına vurmaq olmaz. Həqiqətən, avtomobilinizdə əyləclər tamamilə yox ola bilər. Bunun nə ilə nəticələcəyini başa düşürsüz.

Ayrıca, əyləc mayesinin səviyyəsi aşağı olduqda və ya əyləclərin daha pis işləməsi halında sürməyə davam etməməyiniz lazım olduğunu unutmayın. Bu vəziyyətdə, hərtərəfli müayinə üçün avtomobili təxliyə avtomobilində texniki mərkəzə aparmaq lazımdır. Bəli, təxliyə ənənəvi olaraq bahadır. Ancaq əyləc çatışmazlığı səbəbindən avtomobil qəzasına düşməkdənsə, müəyyən bir vəsait xərcləmək daha yaxşıdır.

 

Natiq Nazimoğlu