Azərbaycanda avtomobillər və yol nişanları ilə bağlı VACİB QƏRAR

Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti “Ölçmələrin vəhdətinin təmin edilməsinin dövlət tənzimlənməsinə aid olan ölçmələrin siyahısı, həmin  ölçmələrə dair məcburi metroloji tələblər, o cümlədən dəqiqlik göstəriciləri”nin təsdiq edilməsi haqqında qərar qəbul edib. Avtosfer.az-ın məlumatına görə, baş nazir Artur Rasizadənin imzaladığı qərarla ölçmələrin vəhdətinin təmin edilməsinin dövlət tənzimlənməsinə aid olan ölçmələrin siyahısı, həmin  ölçmələrə dair məcburi metroloji tələblər, o cümlədən dəqiqlik göstəricilərinin siyahısı təsdiq edilib.

Siyahıda avtomobil nəqliyyatı, hava şəraiti, dəniz səviyyəsi və s. kimi müxtəlif sahələrə aid olan normativ göstəricilər yer alıb.

Ölçmələrin vəhdətinin təmin edilməsinin dövlət tənzimlənməsinə aid olan ölçmələrin siyahısı, həmin ölçmələrə dair məcburi metroloji tələblər, o cümlədən dəqiqlik göstəriciləri Sıra №-si Ölçmələr Ölçmələrə dair məcburi metroloji tələblər, o cümlədən dəqiqlik göstəriciləri

ölçmə diapazonu buraxıla bilən xəta

1 2 3 4

1. Səhiyyə sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr

1.1. İnsan boyunun ölçülməsi (900 ÷ 2000 ) mm ± 2 mm

1.2. İnsan kütləsinin ölçülməsi (1÷10) kq

(10 ÷ 100) kq ± 10 q

± 50 q

1.3. İnsan temperaturunun ölçülməsi (35 ÷ 42) °S ± 0,1 °S

1.4. İnsanda bir qrup əzələlər tərəfindən yaranan gücün ölçülməsi (5 ÷ 500) daN ± 5 %

1.5. Elektrik gücü üzrə dozalanmanın fiziki yükünün ölçülməsi

(7 ÷ 1000) Vt (7 ÷ 100) Vt ± 3 Vt,

(100 ÷ 500) Vt < 3 %,

(500 ÷ 1000) Vt < 5 %

1.6. Qanın arterial təzyiqinin dolayı yolla ölçülməsi (40 ÷ 250) mm civə süt. ± 3 %

1.7. Nəfəs alınan (buraxılan) havanın həcminin ölçülməsi (0,1÷10,0) l ± 3 % və ya 

50 ml

1.7.1. nəfəsalma zamanı havanın həcmi sərfiyyatının ölçülməsi (0,1 ÷ 15,0) l/s ± 5 % və ya 200 ml/s

1.8. Nəfəs alınan (buraxılan) havada oksigenin faizlə tərkibinin ölçülməsi oksigenin konsentrasiyası

(10,0 ÷ 100) % ± 3 %

1.9. Nəfəs alınan (buraxılan) havada karbon qazının faizlə tərkibinin ölçülməsi karbon qazının

konsentrasiyası

(0 ÷ 10) % ± 0,5 %

1 2 3 4

1.10. Nəfəslə buraxılan havada etanol buxarların kütlə 

konsentrasiyasının ölçülməsi (0 ÷ 0, 5) mq/l

(0,5 ÷ 0, 95) mq/l ± 0,05 mq/l

± 10 %

1.11. Eynək linza nümunə dəstlərinin optik-fiziki xassələrinin ölçülməsi

QOST ISO 9801-2011 “Nümunə eynək linzaları dəsti.Texniki tələblər və sınaq üsulları” 

1.12. Test edilən müxtəlif tezlikli tonal 

səs siqnallarının hava və sümük səskeçiriciliyinin intensivliyinin ölçülməsi QOST 27072-86 “Diaqnostik səs siqnalları generatorları. Audiometrlər. Ümumi tələblər və sınaq üsulları”

1.13. Şüa terapiyasında foton və elektron şüalanmasının doza xarakteristikalarının ölçülməsi (50 ÷ 500) sQr ± 10 %

1.14. Rentgen diaqnostikası tədqiqatlarında şüalanmanın doza xarakteristikalarının ölçülməsi (0 ÷ 10) mZv

± 20 %

1.15. İş yerlərində işçilərin foton və elektron şüalanmasına məruz qalmasının doza xarakteristika-larının ölçülməsi (0,5 ÷ 5000) sQr

± 20 %

1.16. Tibbi-bioloji tədqiqatlarda, diaqnostikada və xəstəliklərin müalicəsində tətbiq olunan radioaktiv preparatların aktivliklərinin ölçülməsi (50 ÷ 1•109) Bk ± 25 %

1.17. Tədqiq olunan maddə məhlulları sıxlığının optik ölçülməsi (0 ÷ 3) D ± 0, 01 D

1.18. Klinik laboratoriya diaqnostikası sahəsində tədqiqatların aparılması zamanı maddə və materialların temperaturunun ölçülməsi (in vitro) (0 ÷ 100) °C

± 0,5 %

1.19. Klinik laboratoriya diaqnostikası sahəsində tədqiqatların aparılması zamanı maddə və materialların kütləsinin ölçülməsi (in vitro) (0 ÷ 5000) q ± 1 q

2. Bitki mühafizəsi və karantini, aqrokimyəvi tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr

2.1. Məhlullarda pH-metrin və xüsusi elektrik keçiriciliyinin ölçülməsi - 2 ÷ 20 rN (rX) ± (0,01 ÷ 0,2) rN (rX)

2.2. Nitratların və nitridlərin ölçülməsi (10 ÷ 19990) mq/dm3 ± (10 ÷ 20) %

1

2 3 4

2.3. Məhlulların sıxlığının ölçülməsi (650 ÷1840) kq/m3 ± (0,5 ÷ 20) kq/m3

2.4. Məhlullarda çöküntünün miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 500) mq ± 0,2 mq

3. Baytarlıq sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr

3.1. Heyvanların kütləsinin ölçülməsi (1 ÷ 2000) kq orta dəqiqlik sinfi

3.2. Qanın və ya dərman maddəsi qarışıqlarının kimyəvi tərkibinin ölçülməsi (0,5 ÷ 200) mkl ± (8 ÷ 1) %

3.3. Heyvanların kliniki müayinəsi zamanı məhlullarda maddələrin miqdarının ölçülməsi (5•10-3 ÷ 1•102) mq/dm3 ± (3•10-2 ÷ 30•10-2)

3.4. Heyvanların kliniki müayinəsi zamanı qanın tərkibinin təyini (0,0 ÷ 1,2) B

(0,01 ÷ 300) q/dm3 ± (4•10-2 ÷ 10•10-2)

(0,0 ÷ 3,0) B

(1,0 ÷ 50,0) mmol/dm3 ± (1•10-2 ÷ 2•10-2)

± (5•10-2 ÷ 25•10-2)

3.5. Heyvanların kliniki müayinəsi zamanı qanın qatılaşma göstəricilərinin analizi (0,0 ÷ 100) % 

(0,0 ÷ 600) s ± (1,5•10-2 ÷ 2•10-2)

± (0,5 ÷ 2) s

3.6. Heyvanların kliniki müayinəsi zamanı bioloji məhlulların tərkibinin təyin olunması (0,0 ÷ 100) %

(6•10-5 ÷ 1,5•103) mq/dm3

impulsların sayı 10-dan - 100000 s-1 (10-5 ÷1000) nmol/dm3 (fluore-sensiya üzrə) ± (1•10-2 ÷ 10•10-2)

± (1•10-2 ÷ 10•10-2)

± (4•10-2 ÷ 25•10-2)

OKX (1•10-2 ÷ 10•10-2)

3.7. Rentgen diaqnostikası tədqiqatlarında şüalanma dozalarının ölçülməsi (0 ÷ 30) mkZv ± 10 %

4. Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi 

üzrə ölçmələr

4.1. Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində kütlənin ölçülməsi sahəsində aparılan laborator tədqiqatlar (2•10-6 ÷ 50) kq 1, 2, 3 və 4 dəqiqlik sinfi

(xüsusi yüksək və orta)

1

2 3 4

4.2. Çirkab suların analizi zamanı maddələrin miqdarının və səviyyəsinin ölçülməsi (0 ÷ 10000) m3/st

(0 ÷ 6) m ± (1 ÷ 10) %

± (1 ÷ 10) sm

4.3. Yandırılan səmt qazının miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 6000) m3/st ± (1 ÷ 10) %

4.4. Çirkləndirmə mənbəyindən çıxan qaz-toz selinin sürətinin ölçülməsi (0,1÷40) m/s ± (0,1+0,05V) m/s

4.5. Hava axınının sürətinin ölçülməsi (0,1÷ 40) m/s ± (0,05 + 0,05 V) m/s

4.6. Tədqiqat üçün götürülmüş havanın həcminin ölçülməsi ± 5 %

4.7. Tiyanlarda və s. ixrac qazlarının təzyiqlər fərqinin ölçülməsi (20 ÷ 40000) Pa ± (0,5 ÷ 4,0)

4.8. Təbii və çirkab sularda ultrabənövşəyi, görünən və infraqırmızı şüaların energetik işıqlanma dərəcəsinin ölçülməsi λ=(0,2 ÷ 0,4) mkm

(10-3 ÷ 102) Vt/m2

(10-1 ÷ 103) C/m2

λ=(0,25 ÷ 25,00) mkm

(1 ÷ 1•108) Vt/m2 Δ0 = (2•10-2 ÷ 5•10-2)

Δ0 = (3•10-2 ÷ 8•10-2)

4.9. Təbii və axar suların analizi zamanı keçiricilik əmsalının və optiki sıxlığın ölçülməsi τ(λ )= (0,001 ÷ 0,990)

ρ(λ)d = (0,01 ÷ 1,00)

D(λ) = (-0,1 ÷ 3,0) B

λ = (0,2 ÷ 50,0) mkm Δτ(λ )= (0,0015 ÷ 0,003)

Δρ(λ)d = (0,005 ÷ 0,025)

ΔD(λ) = (1•10-2 ÷ 2•10-1) B

δ0 = (0,00025 ÷ 2) mkm

4.10. Benzinlə işləyən avtomobil mühərriklərindən atmosferə buraxılan ixrac qazlarında dəm qazının (CO), karbon qazının (CO2), cəm şəklində heksana hesablanmış karbohidrogenlərin (CH), azot oksidinin (NO) və oksigenin (O2) miqdarının ölçülməsi (0,1 ÷ 100) % ±( 0,05 ÷ 25) %

4.11. İçməli və axar suların analizi zamanı hidrogen ionunun aktivliyinin (pH) və neytrallaşdırma potensiallarının ölçülməsi (1 ÷ 14) vahid. rN

(-1999 ÷ 1999) mV ± (0,03 ÷ 0,3) vahid. rN

±(0,2 ÷ 20) mV

1

2 3 4

4.12. İçməli və axar suların analizi zamanı hər hansı birvalentli və ya ikivalentli anionların və kationların (pX) və neytrallaşdırma potensiallarının ölçülməsi (-4 ÷ 20) vahid. rX

(-1999 ÷ 1999) mV ± (0,03 ÷ 0,3) vahid. rX

± (0,2 ÷ 20) mV

4.13. Xüsusi elektrik keçiriciliyinin ölçülməsi (10-4 ÷ 100) Sm/m ± (0,5 ÷ 10) %

4.14. İçməli və axar suların analizi zamanı suda və sulu mühitdə həll olmuş oksigenin qatılığının ölçülməsi (0,1 ÷ 50) mq/dm3 ± (2 ÷ 5) %

4.15. Müxtəlif obyektlərdə geniş spektra malik üzvi və qeyri-üzvi maddələrin keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinin analizi (0 ÷ 100) % OKX (1 ÷ 10) %

4.16. Çirkab, texnoloji və təbii sularda neft məhsullarının qatılığının təyini (0,04 ÷ 1000,0) mq/dm3 ± (0,5 ÷ 2) mq/dm3

4.17. Üzvi və qeyri-üzvi maddələrin qatılığının ölçülməsi: 

4.17.1. atmosfer havasında

tam həcmdə (10-7÷100) mq/m3

(10-3÷100) mln-1 

± (10÷25) %

4.17.2. atmosferə buraxılan sənaye tullantıları tam həcmdə (10-7÷50000) mq/m3

(10-7÷5000) mln-1 

± (8 ÷ 25) %

4.17.3. atmosfer yağıntılarında tam həcmdə 

(0,5 ∙10-9÷50) mq/dm3 

± (5 ÷ 80) %

4.17.4. yerüstü və yeraltı sularda

tam həcmdə (0,5 ∙10-9÷105) mq/dm3 ± (5 ÷ 80) %

4.17.5. dəniz sularında tam həcmdə (10-7 ÷ 5,0) mq/dm3 ± (1 ÷ 33) %

4.17.6. çirkab sularda tam həcmdə (0,5 ∙10-9 ÷ 105) mq/dm3 ± (5 ÷ 80) %

4.18. Dəniz sularında biogen maddələrin qatılığının ölçülməsi (0,0005 ÷ 30) mq/dm3 ± (5 ÷ 18) %

4.19. Üzvi və qeyri-üzvi maddələrin həcm hissəsinin ölçülməsi: 

4.19.1. torpaqda, qruntlarda (10-6 ÷105) mq/kq ± (5 ÷ 80) %

4.19.2. su hövzələrinin dibində, lillərdə, yağıntı çöküntülərində 

(10-6 ÷105) mq/kq 

± (5 ÷ 80) %

4.19.3. tullantılarda (10-6 ÷ 106) mq/kq ± (5 ÷ 80) %

4.19.4. qamma şüalanmanın dozasının ölçülməsi (5 ∙10-8 ÷ 10-1) Zv/st ± (15 ÷ 30) %

1 2 3 4

4.20. Sutka, ay, rüb və il ərzində atmosferdə üfüqi sərt üzərinə düşən radionuklidlərin səthi aktivliyinin ölçülməsi: 

4.20.1. radioaktiv atmosferdən çökən yekun səthi beta aktivlik (0,4÷106) Bk/m2 ± (15 ÷ 30) %

4.20.2. radioaktiv atmosferdən çökən qamma şüalandırıcı radionuklidlərin yekun səthi aktivliyi (qamma spektrometriya) (0,01÷106) Bk/(m2 ∙sut) ± (15 ÷ 30) %

4.20.3. atmosfer çöküntülərində radionuklidlərin səthi beta aktivliyi (stronsiumun izotopları, radioizotop analizi) (0,02 ÷ 106) Bk/(m2 ∙sut) ± (15 ÷ 30) %

4.21. Ətraf mühitin nümunələrində radionuklidlərin həcmi aktivliyinin ölçülməsi: 

4.21.1. atmosfer havasında: 

4.21.1.1. radionuklidlərin yekun həcmi beta aktivliyi (0,1 ÷ 105) Bk/m3 ± (15 ÷ 30) %

4.21.1.2. qamma şüalandırıcı radionuklidlərin həcmi aktivliyi (qamma spektrometriya) (10-7÷105) Bk/m3 ± (15 ÷ 30) %

50 keV ÷ 3 MeV intervalında

4.21.1.3. beta aktiv radionuklidlərin həcmi aktivliyi (stronsium izotopları) (10-8 ÷ 105) Bk/m3 ± (15 ÷ 30) %

4.21.1.4. alfa aktiv radionuklidlərin həcmi aktivliyi (plutonium izotopları, radioizotop analizi) (10-9 ÷ 105) Bk/m3 ± (15 ÷ 30) %

4.21.2. yerüstü və dəniz sularında, qarda: 

4.21.2.1. yekun xüsusi alfa aktivlik (0,01÷105) Bk/kq ± (15 ÷ 40) %

4.21.2.2. yekun xüsusi beta aktivlik (0,01÷106) Bk/kq ± (15 ÷ 40) %

4.21.2.3. qamma şüalandırıcı radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (2∙10-3 ÷ 106) Bk/kq ± (15 ÷ 40) %

4.21.2.4. beta aktiv radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (stronsiumun izotopları) (10-3 ÷ 106) Bk/kq ± (15 ÷ 40) %

4.21.2.5. alfa aktiv radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (plutonium izotopları) (10-4 ÷ 105) Bk/kq ± (15 ÷ 50) %

4.21.2.6. tritium radioizotopunun xüsusi aktivliyi (atmosfer çöküntüləri də daxil olmaqla) (1,1÷106) Bk/kq ± (2 ÷ 30) %

1 2 3 4

4.21.3. torpaqda və su hövzələrinin dibində: 

4.21.3.1. qamma şüalandırıcı radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (0,2 ÷ 106) Bk/kq ± (15 ÷ 40) %

4.21.3.2. beta aktiv radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (stronsium izotopları) (0,1 ÷ 106) Bk/kq ± (15 ÷ 40) %

4.21.3.3. alfa aktiv radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (plutonium izotopları) (0,2 ÷ 105) Bk/kq ± (15 ÷ 50) %

4.21.4. yerüstü su hövzələrində (xam məhsulun hər kiloqramına): 

4.21.4.1. qamma şüalandırıcı radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (0,2 ÷ 106) Bk/kq ± (20 ÷ 50) %

4.21.4.2. beta aktiv radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (stronsium izotopları) (0,2 ÷ 106) Bk/kq ± (20 ÷ 50) %

4.21.4.3. alfa aktiv radionuklidlərin xüsusi aktivliyi (plutonium izotopları) (0,2 ÷ 105) Bk/kq ± (20 ÷ 50) %

4.22. Maddənin kütləsinin ölçülməsi (10-6 ÷ 10000) q ± (1 ÷ 5) %

4.23. Nümunənin həcminin ölçülməsi (10-6 ÷ 106) m3 ± 5 %

4.24. Zamanın ölçülməsi (1 ÷ 3 ∙106) s ± (2 ÷ 10) %

4.25. Atmosfer havasının,

sənaye tullantılarının və torpağın

temperaturunun ölçülməsi (50 ÷ 60) oC

(50 ÷ 1300) oC ± 0,5 %

± (0,5 ÷ 10) %

± (0,3 ÷ 5) oC

4.26. Qaz-toz axınının sürətinin ölçülməsi (1 ÷ 100) m/s ± (4 ÷ 25) %

4.27. Texniki qurğuların hava axınının sürətinin ölçülməsi (0,1 ÷ 25) m/s ± (0,1 ÷ 3) m/s

4.28. Atmosfer havasının nisbi rütubətinin ölçülməsi (10 ÷ 98) % ± (2 ÷ 10) %

4.29. Atmosfer havasının,

sənaye tullantılarının 

təzyiqinin ölçülməsi (600 ÷ 1100) hPa

(40 ÷ 110) kPa ± 0,3 hPa

± (0,1÷ 3) kPa

±1 kPa

4.30. Torpağın, suyun, yağıntıların turşuluğunun ölçülməsi (hidrogen göstəricisi), pH vahidi (1÷14) pH ± (10 ÷ 20) %

4.31. Xüsusi elektrik keçiriciliyinin ölçülməsi (torpaq, su, atmosfer yağıntıları) (2÷10000) mkSm/sm ± (5 ÷ 10) %

1

2 3 4

5. Əməyin mühafizəsinin təmin edilməsi sahəsində işlərin yerinə 

yetirilməsi üzrə ölçmələr

5.1. Xüsusi otaqlarda zərərli maddələrin kütləsinin hava həcminə nisbətinin ölçülməsi (0,2 ÷ 400) dm3/dəq ± (1,5 ÷ 10) %

5.2. Temperaturu 115°S-dən yuxarı olan suyun təzyiqinin ölçülməsi izafi təzyiq 0,07 MPa-dan çox ± (0,05 ÷ 4) %

5.3. Mayenin təzyiqinin ölçülməsi 0,25 MPa-dan çox ± (0,05 ÷ 4) %

5.4. Tədqiqat üçün götürülmüş hava həcminin ölçülməsi ± 5 %

5.5. Hava axınının sürətinin ölçülməsi (iş yerlərinin attestasiyası) (0,1 ÷ 40) m/s ± (0,05+0,05 V) m/s

5.6. Axımlı-sorucu ventilyasiya sistemində hava axınının sürətinin ölçülməsi (0,1 ÷ 20) m/s ± (0,1+0,05V) m/s

5.7. İş otaqlarında işıqlanmanın və parlaqlığın ölçülməsi (iş yerlərinin attestasiyası) (35 ÷ 1000) kd

(1•10-5 ÷ 1•102) kd

(2•10-4 ÷ 3•10-3) kd

(1•100 ÷ 2•105) lk, kd/m2 Δ0=(1,5•10-2 ÷ 2,5•10-2)

Δ0=(1,2•10-2 ÷ 5,0•10-2)

Δ0=(3•10-2 ÷ 5•10-2)

Δ0=(1•10-2 ÷ 10 •10-2)

5.8. İş otaqlarında işıqlanmanın titrəməsinin ölçülməsi (iş yerlərinin attestasiyası) (0 ÷ 100) % Δ0=(6•10-2 ÷ 20 •10-2)

5.9. İş yerlərinin attestasiyası zamanı ultrabənövşəyi, görünən və infraqırmızı spektrdə energetik işıqlanma dərəcəsinin ölçülməsi λ=(0,2 ÷ 0,4) mkm

(10-3 ÷ 102) Vt/m2

(10-1 ÷ 103) C/m2

λ=(0,25÷25,00) mkm

(1 ÷ 1•108) Vt/m2 Δ0=(2•10-2 ÷ 5•10-2)

Δ0=(3•10-2 ÷ 8•10-2)

1

2 3 4

5.10. İş yerlərinin attestasiyası zamanı lazer şüasının gücünün və enerjisinin ölçülməsi λ=(0,3 ÷ 12,0) mkm

E=(1•10-3 ÷ 1•104) C

E=(1•10-3 ÷ 100) Vt Δ0=(2•10-2 ÷ 20•10-2)

Δ0=(1•10-2 ÷ 15•10-2)

5.11. İnsan nəfəsindən çıxan havada etanol buxarının miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 2000) mq/m3 ± (10 ÷ 20) %

5.12. İşçi zonada və atmosfer havasında qazların qatılığının ölçülməsi (0,1÷100) % ± (0,05 ÷ 25) %

5.13. Karl Fişer metodu ilə sulu və susuz qarışıqlarda insan sağlamlığına zərərli olan ionların və maddələrin qatılığının ölçülməsi (10-3 ÷ 1000) mq ± (0,2 ÷ 3) %

5.14.

Sulu və susuz qarışıqlarda insan sağlamlığına zərərli olan metal ionların və maddələrin qatılığının ölçülməsi (0,5 ÷ 500) mkq/dm3 ± (10 ÷ 25) %

5.15. Materialların tətbiqinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün neft məhsullarının alışma temperaturunun ölçülməsi ± (3 ÷ 8) °S

5.16. Elektrik təhlükəsizliyinin və əməyin mühafizəsinin təmin edilməsi zamanı itirilən gərginliyin və cərəyan şiddətinin ölçülməsi (0,5 ÷ 15000) V

(0,1 ÷ 20) mA ± (0,5 ÷ 4,0) %

5.17. Duru və bərk dielektriklərin sınağı və diaqnostikası zamanı itirilən gərginliyin və cərəyan şiddətinin ölçülməsi (0,1 ÷ 100) kV

(0,1 ÷ 15) mA ± (0,5 ÷ 4,0) %

5.18. Elektrik təhlükəsizliyinin yoxlanılması zamanı itirilən gərginliyin və cərəyan şiddətinin ölçülməsi (0,1 ÷ 10000) V

(0,1 ÷ 15) mA ± 1,0 %

(1 ÷ 100) kV ±(0,2 ÷ 1,5) %

5.19. Elektrik izolyatorlarının və rele mühafizəsinin parametrlərinə nəzarət zamanı gərginliyin və cərəyan şiddətinin ölçülməsi (0,1 ÷ 2000) V

(0,1÷ 15) mA ±1,0 %

5.20. Torpaqlama və elektroizolyasiyanın parametrlərinə nəzarət zamanı müqavimətin ölçülməsi (10-2 ÷ 1010) Om ± (0,0001 ÷ 1) %

(10-2 ÷ 1016) Om ± (0,01 ÷ 10) %

1 2 3 4

5.21. Elektrik avadanlığının təhlükəsizliyinin qiymətləndirilməsi zamanı gərginliyin, cərəyan şiddətinin və müqavimətin ölçülməsi (10-2 ÷ 103) V

(10-2 ÷ 102) A

(10-2 ÷ 1016) Om ± (0,0001 ÷ 1) %

5.22. Qısaqapanmanın cərəyan şiddətinin ölçülməsi (10-2 ÷ 103) A ± (0,01 ÷ 10) %

5.23. Obyektlərdə insana neqativ təsir göstərən titrətmə təcilinin ölçülməsi (0,5 ÷ 1400) Hs

(77 ÷ 175) dB

nisbi 10-6 m/s2 ± 0,2 dB

5.24. İnsana mənfi təsir göstərən səs-küyün təsirinin və səs təzyiqinin səviyyəsinin ölçülməsi (20 ÷ 20000) Hs

(25 ÷ 140) dB

nisbi 2•10-5 Pa ± 0,7 dB

5.25. İşıq selinin şaquli vəziyyətdə əyilmə dərəcəsinin ölçülməsi 0o 00' ÷ 4o 00' ± 15'

5.26. Nəqliyyat vasitələrinin xarici işıqlarının gücünün ölçülməsi (0 ÷ 5 ∙104) kd ± 15 %

5.27. Sükan idarəetmə mexanizminin lüftünün cəminin ölçülməsi (0 ÷ 10) o ± 0,5 o

(10 ÷ 120) o ± 1 o

5.28. Avtonəqliyyat vasitələrinin sükan mexanizmində gücləndirici nasosun qayışının gərilmə qüvvəsinin ölçülməsi (20 ÷ 200) N ± 5%

5.29. Avtonəqliyyat vasitələrinin tormoz qüvvəsinin ölçülməsi (0÷30) kN ± 3%

5.30. Avtonəqliyyat vasitələrinin təkərlərinin bucaqlarının ölçülməsi (-30 ÷ +30)o ± 3'

5.31. Avtonəqliyyat vasitələrinin təkərlərinin qeyri-tarazlıq kütləsinin disbalansının ölçülməsi (0 ÷ 1000) q ± 3 q

5.32. Avtonəqliyyat vasitələrinin təkərlərində hava təzyiqinin ölçülməsi (0,1 ÷ 2,0) MPa ± (0,01 ÷ 0,2) MPa

5.33. Avtonəqliyyat vasitələrinin səs-küylülüyünün ölçülməsi (25 ÷ 140) dB (A) 1-ci sinfi üzrə 

QOST 17187-2010

(IEC 61672-1:2002) 

5.34. Avtonəqliyyat vasitələrinin təkərlərinin protektorlarında hündürlüyün ölçülməsi (0 ÷ 125) mm ± 0,1 mm

1 2 3 4

5.35. Qaz həcmi sərfinin ölçülməsi (0,2 ÷ 400) dm3/dəq. ± (1,5 ÷ 10) %

5.36. Benzinlə işləyən avtonəqliyyat vasitələrinin ixrac qazlarında dəm qazının miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 7) % mütləq:

± (0,02÷0,2) 

mln-1

nisbi: ± (3 ÷ 6) %

5.37. Benzinlə işləyən avtonəqliyyat vasitələrinin ixrac qazlarında karbon qazının miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 16) % mütləq:

± (0,3 ÷ 1,0) 

mln-1

nisbi: ± (3 ÷ 6) %

5.38. Benzinlə işləyən avtonəqliyyat vasitələrinin ixrac qazlarında oksigenin miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 21) % mütləq:

± (0,1 ÷ 0,2) 

mln-1

nisbi: ± (3 ÷ 6) %

5.39. Benzinlə işləyən avtonəqliyyat vasitələrinin ixrac qazlarında cəm şəklində karbohidrogenlərin (heksana çevrilmiş) qazının miqdarının ölçülməsi

(0 ÷ 3000) mln-1 mütləq:

± (4÷20) mln-1

nisbi: ± (3÷6) %

5.40. Benzinlə işləyən avtonəqliyyat vasitələrinin ixrac qazlarında azot oksidinin miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 3000) mln-1 mütləq:

± (10÷20) mln-1

nisbi: ± (5÷10) %

5.41. Avtonəqliyyat vasitələrinin tüstülüyünün ölçülməsi

(0 ÷ 100) % ± (0,5÷1,0) %

5.42. Nəqliyyat vasitələrinin təkərlərinin yol səthi ilə ilişmə əmsalının ölçülməsi 0 ÷ 1,0 ± 0,05 %

5.43. Avtonəqliyyat vasitələrinin yivli birləşmələrində sıxma anının ölçülməsi

(0,2 ÷ 3000) N ∙m ± 2 %

5.44. Havanın temperaturunun ölçülməsi

(-30 ÷ +50) oC ± 0,2 oC

5.45. Havanın nisbi rütubətinin ölçülməsi

(5 ÷ 90) % ± 5 %

5.46. Hava axınının sürətinin ölçülməsi (0,05 ÷1,0) m/s ± (0,05+0,05)V, burada 

V - sürətin qiyməti, m/s

1 2 3 4

5.47. Energetik işıqlanmanın ölçülməsi (istilik şüalanmasının qiymətləndirilməsi zamanı) (10 ÷ 500) Vt/m2 ± (8-10) %

5.48. Elektrik sahəsinin gərginliyinin ölçülməsi (istehsalat tezliyi 50Hs) (0,05 ÷ 25) kV/m ± 20 %

5.49. Maqnit sahəsinin gərginliyinin ölçülməsi (istehsalat tezliyi 50Hs) (80 ÷ 6400) A/m ± 20 %

5.50. Radiotezlik diapazonunda elek-tromaqnit şüalanmanın elektrik sahəsinin gərginliyinin ölçülməsi:

- diapazon 0,01÷0,03 MHs

- diapazon 0,03÷3,0 MHs

- diapazon 3,0÷30 MHs 

- diapazon 30,0÷50 MHs 

- diapazon 50,0÷300 MHs

- diapazon 300,0÷3000 MHs

- diapazon 3,0÷30 QHs

- diapazon 30,0 QHs-dən yuxarı

(150 ÷ 5000) V/m

(5 ÷ 500) V/m

(3 ÷ 300) V/m

(1 ÷ 80) V/m

(1 ÷ 80) V/m

± 30 %

± 30 %

± 30 %

± 30 %

± 30 %

± 20 %

± 20 %

± 20 %

5.51. Radiotezlik diapazonunda elektromaqnit şüalanmanın maqnit sahəsinin gərginliyinin ölçülməsi:

- diapazon 0,03÷3,0 MHs

- diapazon 30,0÷50,0 MHs

- diapazon 50,0÷300 MHs

- diapazon 300,0÷3000 MHs

- diapazon 3,0÷30 QHs

- diapazon 30,0 QHs-dən yuxarı

(1,0 ÷ 50) A/m

(0,1÷ 3) A/m

± 30 %

± 30 %

± 30 %

± 20 %

± 20 %

± 20 %

5.52. 300,0 MHs ÷ 300,0 HHs radiotezlik diapazonunda elektromaqnit şüalanmanın axınının sıxlığının ölçülməsi (1 ÷ 5000) mkVt/sm2 ± 2 dB

5.53. Maqnit sahəsinin gərginliyinin impuls zamanı maksimal amplitudasının qiymətinin ölçülməsi (Emax) (0,1 ÷ 100) kV/m ± 20 %

5.54. İmpulslu elektrik sahəsinin gərginlik impulsunun müddətinin ölçülməsi (1 ÷ 1000) ns ± 20 %

5.55. İmpulslu elektrik sahəsinin gərginlik impulsunun cəbhəsinin müddətinin ölçülməsi (0,1 ÷ 50) ns ± 20 %

1 2 3 4

5.56. İş günü ərzində elektromaqnit impulsların (N) impulslu elektrik sahəsində gərginliyin ölçülməsi bir impulsdan çox 1 impuls

5.57. Elektrostatik sahənin gərginliyinin ölçülməsi (6 ÷ 300) kV/m 20 %

5.58. Sabit maqnit sahəsinin gərginliyinin və induksiyasının ölçülməsi (həmçinin geomaqnit sahəsinin azalmasının əmsalının hesablanması üçün) daimi maqnit sahəsi üçün (3-200) mTl / (2,4 ÷ 160) kA/m

geomaqnit sahə üçün (0,375 ÷ 250) mkTl / (0,3-200) A/m 20 %

10 %

5.59. (200-400) nm dalğa uzunluğu intervalında ultrabənövşəyi (UB) şüalanma mənbəyinin intensivliyinin ölçülməsi (0,001 ÷ 200) Vt/m2 10 %

5.60. Aşağıdakı dalğa uzunluqlarında energetik işıqlanmanın ölçülməsi:

- UB-A (= 400-315 nm)

- UB-B (= 315-280 nm)

- UB-C (= 280-200 nm)

(0,1 ÷ 200) Vt/m2 

(0,01 ÷ 200)Vt/m2

(0,001 ÷ 200) Vt/m2 10 %

5.61. İş yerlərinin attestasiyası zamanı lazer şüalanmasının (H) energetik ekspozisiyasının ölçülməsi 1) 0,18 ÷ 0,38 mkm:

10 ÷1•104 C/m2

2) 0,38 ÷ 1,4 mkm:

1• 10-4 ÷ 1 C/m2

3) 1,4 ÷ 20 mkm:

10 ÷1•104 C/m ± 25 % - məlum parametrlərlə şüalanma zamanı

± 45 % - naməlum parametrlərlə şüalanma zamanı

5.62. Lazer şüalanmasının gözə və dəriyə təsir zamanı şüalanmanın miqdarının ölçülməsi 1) 0,18 ÷ 0,38 mkm:

102 ÷ 1•104 Vt/m2

2) 0,38 ÷ 1,4 mkm:

1•10-2 ÷ 1•102 Vt/m2

3) 1,4÷ 20 mkm:

1•102 ÷ 1•104 Vt/m2 ±25% - məlum parametrlərlə şüalanma zamanı

± 45% - naməlum parametrlərlə şüalanma zamanı

1 2 3 4

5.63. Rentgen, qamma və neytron şüalanmaların ambient ekvivalent doza gücünün ölçülməsi foton şüalanma

(0,05 ÷ 5•106) mkZv/st 

neytron şüalanma 

(0,05 ÷ 2•106 ) mkZv/st ± (20 ÷5 0) %

(40 ÷ 80) %

5.64. Rentgen, qamma və neytron şüalanmaların fərdi ekvivalent doza gücünün ölçülməsi foton şüalanma

(1 ÷ 106) mkZv 

neytron şüalanma

(1,0 ÷ 106) mkZv ± (30 ÷ 50) %± (50 ÷ 90) %

5.65. Alfa şüalanma selinin sıxlığının ölçülməsi (0,5 ÷ 5•106) dəq-1 ∙sm-2 ± (30 ÷ 50) %

5.66. Beta şüalanma selinin sıxlığının ölçülməsi (5 ÷ 108) dəq-1 ∙sm-2 ± (30 ÷ 50) %

5.67. Ətraf mühitdə material və obyektlərin xüsusi aktivliyinin ölçülməsi (1 ÷ 1010) Bk/kq ± (15 ÷ 60) %

5.68. Radioaktiv aerozolların həcmi aktivliyinin ölçülməsi (0,1 ÷ 104) kBk/m3 ± (30 ÷ 60) %

5.69. Radioaktiv qazların həcmi aktivliyinin ölçülməsi (həmçinin radon və toron qazları) (10 ÷ 104) kBk/m3 ± (30 ÷ 60) %

5.70. Orqanizmdə, kritik orqanda radionuklitlərin aktivliyinin ölçülməsi (40 ÷ 106) kBk ± (30 ÷ 60) %

5.71. Oktava zolaqlarında səs təzyiqinin səviyyəsinin orta geometrik tezliklərdə ölçülməsi: 31,5; 63; 125; 250; 500; 1000; 2000; 4000; 8000 Hs (25 ÷ 140) dB ± 1 dB

5.72. Səs səviyyəsinin ölçülməsi (25 ÷ 140) dB ± 1 dB

5.73. Səsin ekvivalent səviyyəsinin ölçülməsi (25 ÷ 140) dB ± 1 dB

5.74. Səsin maksimal səviyyəsinin ölçülməsi (25 ÷ 140) dB ± 1 dB

5.75. İnfrasəs təzyiqinin ümumi səviyyəsinin ölçülməsi (50 ÷ 120) dB ± 1 dB

5.76. İnfrasəs təzyiqinin ekvivalent (enerji üzrə) və ümumi (xətti) səviyyəsinin ölçülməsi (50 ÷ 120) dB ± 1 dB

1 2 3 4

5.77. İnfrasəs təzyiqinin aşağıdakı orta geometrik tezliklərdə ölçülməsi - 2, 4, 8, 16 və ya 1/3 oktava zolaqları tezliyində 1,6; 2; 2,5; 3,15; 4; 5; 6,3; 8; 10; 12,5; 16; 20 Hs (50 ÷ 120) dB ± 1 dB

5.78. Səs təzyiqinin səviyyəsinin 1/3 oktava zolaqları tezliklərində orta geometrik tezliklərdə ölçülməsi: 12,5; 16; 20; 25; 31,5; 40; 50; 63; 80; 100 kHs (70 ÷ 120) dB ± 1 dB

5.79. Titrətmə təcilinin orta kvadratik qiymətinin və ya lokal titrətmənin qiymətləndirilməsi zamanı 8; 16; 31,5; 125; 250; 500; 1000 Hs orta geometrik tezlikli oktava zolaq-larında laqorifmik səviyyələrin ölçülməsi (0,1 ÷ 300) m/s2(100 ÷ 170) dB ± 1 dB

5.80. Titrətmə təcilinin orta kvadratik qiymətinin və ya ümumi titrətmənin qiymətləndirilməsi zamanı 0,8; 1; 1,25; 1,6; 2,0; 2,5; 3,15; 4,0; 5,0; 6,3; 8,0; 10,0; 12,5; 16,0; 20,0; 25,0; 31,5; 40,0; 50,0; 63,0; 80,0 Hs oktava və ya 1/3 oktava zolaqlarında laqorifmik səviyyələrin ölçülməsi (0,001 ÷ 30) m/s2

(60 ÷ 150) dB ± 1 dB

5.81. İşçi səthin işıqlanmasının ölçülməsi (1 ÷ 20000) lk 10 %

5.82. Parlaqlığın ölçülməsi (1÷ 200000) kd/m2 10 %

5.83. İşıqlanmanın döyünmə əmsalının ölçülməsi (1 ÷ 100) % 10 %

5.84. İşıqlanma şəbəkəsində gərginliyin ölçülməsi (işıq əhatəsinin parametrlərinin qiymətləndirilməsi zamanı) (5-380) V dəyişən cərəyan mənb. üçün;

(2,4-380) V sabit cərəyan mənb. üçün 10 %

10 %

5.85. Zaman intervalının qiymətinin ölçülməsi (0÷60) s

(0÷60) dəq dəqiqlik sinfindən asılı olaraq

1

2 3 4

5.86. İşçi zonanın havasında zərərli maddələrin qatılığının ölçülməsi metodika və vasitələr seçilmiş zərərli maddələrin miqdarını (≤0,5 BBQ, q/m3) əhatəsində olan digər maddələrdən ayırmalıdır ± 25 % (bir ölçmə zamanı və ya bir nümunə götürmə zamanı)

5.87. İşçi zonadan nümunə götürülməsi zamanı hava sərfinin ölçülməsi 0,1-dən başlayaraq attestasiya olunmuş yoxlama metodi-kasında göstərilən həddə qədər, dm3/dəq 

5.88. İşçi zonadan götürülən hava nümunəsində bərk maddələrin qatılığının ölçülməsi metodika və vasitələr seçilmiş zərərli maddələrin miqdarını (≤0,5 BBQ, mq/m3) əhatəsində olan digər maddələrdən ayırmalıdır ± 25 % (bir ölçmə zamanı və ya bir nümunə götürmə zamanı)

5.89. Elektrik təhlükəsizliyi təmin olunarkən gərginliyin və cərəyan itkisinin ölçülməsi (12 ÷ 120) V (0,25 ÷ 500) mA 20 %

5.90. Aşağı gərginlikli paylayıcı şəbəkələrdə qoruyucu vasitələrin izolyasiyasının elektrikə davam-lılığına nəzarət zamanı gərginliyin və cərəyan şiddətinin ölçülməsi (1000 ÷ 7500) V (1 ÷ 7,5) mA 30 %

5.91. Torpaqlamaya və elektroizolyasiyaya nəzarət zamanı müqavimətin ölçülməsi (0,05 ÷ 300) Om (torpaqlama zamanı)

(0,5 •106) Om az olmadan (elektrik izolyasiyası) 30 %

5.92. Toxunma gərginliyinin və qısaqapanma cərəyanının qiymətinin ölçülməsi (0 ÷ 50) V (10-2 ÷ 105 ) A 20 %

5.93. Barometrik təzyiqin ölçülməsi (600 ÷ 900) mm civ.süt.

(80 ÷ 120) kPa dəqiqlik sinfindən asılı olaraq

5.94. İş prosesinin ağırlığının qiymət-ləndirilməsi zamanı yükün daşın-masının məsafəsinin ölçülməsi ölçüləcək yolun uzunluğundan asılı olaraq yoxlamadan keçmiş və təsdiq olunmuş ölçmə vasitəsi

1 2 3 4

5.95. İş prosesinin ağırlığının qiymət-ləndirilməsi zamanı qüvvənin (biləyin əzələ qüvvəsinin) və yükün kütləsinin ölçülməsi ölçülən kəmiyyətdən asılı olaraq yoxlamadan keçmiş və təsdiq olunmuş ölçmə vasitəsi

5.96. Pnevmatik və hidravlik sistemlərdə təzyiqin ölçülməsi 1 MPa (pnevmatik)

10 MPa (hidravlik) 1 %

1 %

6. Təhlükə potensiallı obyektlərin istismarına dair qanunvericiliklə müəyyən edilmiş texniki təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmasına nəzarətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr

6.1. Aviasiya, dəmiryol və avto-nəqliyyat vasitələrinin detal və mexanizmlərinin dağıdılmadan nəzarəti (0,1 ÷ 1) mm ± 1 mkm

6.2. Temperaturu 115 °S-dən artıq olan suyun təzyiqinin ölçülməsi izafi təzyiq 0,07 MPa-dan çox ±(0,05 ÷ 4) %

6.3. Obyektlərdə geofiziki monitorinqin aparılması zamanı obyektdaxili təzyiqin ölçülməsi (bənd və digər tikililər) ± (0,5 ÷ 2,5) %

6.4. Uçuşun sürətinin və hündürlüyünün təyini zamanı barometrik təzyiqin ölçülməsi (aviasiya) (5÷1300) hPa ± (20 ÷ 200) Pa

6.5. Maşın avadanlığının titrətməyə həssas hissələrinin qiymətləndirilməsi zamanı titrəmə təcilinin, titrəmə sürətinin və titrəmə dəyişməsinin ölçülməsi (0,5÷1000) Hs

(0,5÷100) m/s2

(0,1÷100) mm/s

(2÷1000) mkm ± (5 ÷ 10) %

6.6. Buxar qazanının barabanında buxarın təzyiqi diametri 160 mm –dən başlayan üfürmə, yoxlama və söndürmək üçün qurğusu olan, temperatur mühitində uyğun sifon trubkalı qazan buxarı ilə işçi temperaturda işləmək üçün nəzərdə tutulmuş göstərici manometr dəqiqlik sinfi 0,6-dan az olmamaqla 

1 2 3 4

6.7. Buxar qazanının çıxışında buxarın təzyiqi diametri 160 mm-dən başla-yan üfürmə, yoxlama və sön-dürmək üçün qurğusu olan, temperatur mühitində uyğun sifon trubkalı qazan buxarı ilə işçi temperaturda işləmək üçün nəzərdə tutulmuş göstərici manometr dəqiqlik sinfi 0,6-dan az olmamaqla 

6.8. Suqızdırıcı qazanın çıxışında suyun təzyiqi diametri 160 mm-dən başla-yan üfürmə, yoxlama və sön-dürmək üçün qurğusu olan, temperatur mühitində uyğun sifon trubkalı qazan buxarı ilə işçi temperaturda işləmək üçün nəzərdə tutulmuş, bağ-layıcı yerə kimi quraşdırılmış göstərici manometr dəqiqlik sinfi 0,6-dan az olmamaqla 

6.9. Qazanın çıxışında buxarın temperaturu buxar borusunda buxarın temperaturunun əsas ventilə qədər rəqəmsal indikatorlu ölçmə cihazları ölçmə xətası ± 0,2 °S –dən çox olmamaqla

6.10. Suqızdırıcı qazanın girişində və çıxışında suyun temperaturu suyun temperaturunun ölçülməsi üçün göstərici termometr və ya rəqəmsal indikatorlu cihaz ölçmə xətası ± 1 °S – dən çox olmamaqla

6.11. Suqızdırıcı qazanda suyun səviyyəsi şüşə səviyyəölçən və ya suyun səviyyəsini dolayı yolla ölçmək üçün cihaz. Suyun səviyyə göstəricilərinin 500 mm uzunluğu olan borularla birləşdirilməsi zamanı, onların daxili diametri 25 mm-dən, uzunluq 500 mm-dən çox olduqda isə, 50 mm-dən az olmamalıdır. Səviyyə ölçənlərin şüşəsi ölçülən mühitin eroziya təsirlərinə qarşı dayanıqlı olmalıdır ölçmə xətası ± 5 -dən çox olmamaqla

6.12. Buxar qazanının çıxışında buxarın sərfi buxarın sərfinin ölçülməsi üçün rəqəmsal indikatorlu ölçmə cihazı ölçmə xətası 3 % -dən çox olmamaqla

1 2 3 4

6.13. Suqızdırıcı qazanın çıxışında suyun sərfi suyun sərfinin ölçülməsi üçün rəqəmsal indikatorlu ölçmə cihazı ölçmə xətası 1 % -dən çox olmamaqla

6.14. Buxar qazanında suyun səviyyəsi şüşə səviyyəölçən və ya suyun səviyyəsini dolayı yolla ölçmək üçün cihaz. Suyun səviyyə göstəricilərinin 500 mm uzunluğu olan borularla birləşdirilməsi zamanı, onların daxili diametri 25 mm-dən, uzunluq 500 mm-dən çox olduqda isə, 50 mm-dən az olmamalıdır. Səviyyə ölçənlərin şüşəsi ölçülər mühitin eroziya təsirlərinə qarşı dayanıqlı olmalıdır ölçmə xətası ± 5 -dən çox olmamaqla

6.15. Suqızdırıcı elektrik qazanından keçən su sərfiyyatı su sərfiyyatı sayğacı ölçmə xətası 2 % -dən çox olmamaqla

6.16. Neft nasosu qurğularının neftsuvurma xəttində işçi mühitin təzyiqi təzyiqi ölçmək üçün cihaz dəqiqlik sinfi 1-dən az olmayaraq

6.17. Neft nasosu qurğularının basınc xəttində işçi mühitin təzyiqi təzyiqi ölçmək üçün cihaz dəqiqlik sinfi 1-dən az olmayaraq

6.18. Neft nasosu qurğularının işçi mühitinin sərfi işçi mühiti sərfinin sayğacı ölçmə xətası 2 % -dən çox olmamaqla

6.19. Neft nasosu qurğularının yastıqlarının temperaturu yastıqların temperaturunu ölçmək üçün cihaz ölçmə xətası ± 2 °S –dən çox olmamaqla

6.20. Quyu nasosunun basınc xəttinin təzyiqi göstərici manometr dəqiqlik sinfi 0,6-dan az olmamaqla 

6.21. Qazyanma qurğularında qazın təzyiqi qazın təzyiqini ölçmək üçün cihaz dəqiqlik sinfi 0,6-dan az olmamaqla 

6.22. Qazyanma qurğularında qazın temperaturu qazın temperaturunu ölçmək üçün cihaz ölçmə xətası ± 1 °S –dən çox olmamaqla

1

2 3 4

6.23. Qazyanma qurğularında qazın sərfi qaz sərfi sayğacı ölçmə xətası 2 % -dən çox olmamaqla

6.24. Qazın hazırlığı, qurudulması və təmizlənməsi blokunda təzyiqi qazın təzyiqini ölçmək üçün cihaz dəqiqlik sinfi 0,6-dan az olmamaqla 

6.25. Qazın hazırlığı, qurudulması və təmizlənməsi blokunda temperaturu qazın temperaturunu ölçmək üçün cihaz ölçmə xətası ± 1 °S –dən çox olmamaqla

6.26. Dəniz neft-qaz qurğularının otaqlarında karbon qazlarının konsentrasiyası daşınan qaz analizatoru, həcm üzrə həssaslığı 0,005 % -dən az olmamaqla ölçmə xətası 3 % -dən çox olmamaqla

6.27. Sıxılmış karbon qazları (SKQ) balonlarının kütləsi balonların çəkilməsi üçün tərəzi ölçmə xətası: tutumu 1 l-ə qədər olan balonlar üçün ± 10 q-dan çox olmamaqla; 

tutumu 12 l-ə qədər olan balonlar üçün ± 20 q-dan çox olmamaqla; 

tutumu 12 l-dən çox olan balonlar üçün ± 100 q-dan çox olmamaqla

7. Ödənişli xidmətlərin göstərilməsi, ticarət əməliyyatları, malların ölçülüb qablaşdırılması sahələrində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr

7.1. Poçt göndərişlərinin xətti ölçülərinin (qabaritlərinin) ölçülməsi (poçt kartları və adi məktublar istisna olmaqla) (10 ÷1000) mm ± 1 mm

1

2 3 4

7.2. Poçt göndərişlərinin kütləsinin ölçülməsi (poçt kartları və adi məktublar istisna olmaqla)

(0,02 ÷ 0,5) kq ± 1 q

(0,5 ÷ 2) kq ± 2 q

(2 ÷ 3 ) kq ± 3 q

(3 ÷ 4) kq ± 4 q

(4 ÷ 6) kq ± 6 q

(6 ÷ 10) kq ± 10 q

(10 ÷ 32) kq ± 15 q

(32 ÷ 500) kq ± 300 q

7.3. Ticarət əməliyyatları zamanı uzunluğun ölçülməsi (1•10-2 ÷ 1•104) m ±1 %

7.4. Ticarətdə və maldəyişmə əməliyyatları zamanı kütlənin ölçülməsi (0,02 ÷ 200000) kq orta dəqiqlik sinfi 

7.5. Ticarətdə və maldəyişmə əməliyyatları zamanı mayenin miqdarının ölçülməsi (0,002 ÷ 1000) m3/st ± (0,05 ÷ 4) %

7.6. Ticarətdə və maldəyişmə əməliyyatlarında istilik daşıyıcılarının parametrləri nəzərə alınmaqla sərfin, temperaturun və temperatur fərqinin ölçülməsi (0,002 ÷ 1000) m3/st

(0 ÷ 150) °S

(0 ÷ 150) °S ± (0,5 ÷ 2) %

KT S, V, A

KT S, V, A

± (0,25 ÷ 1) %

(istilik üzrə istilik hesablayıcısı)

7.7. Təbii qazın miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 6000) m3/st ± (1 ÷ 5) %

(0 ÷ 6000) m3/st

qazın temperaturu

(-40 ÷ 150) °S

Təzyiq

(0,7 ÷ 160) kqQ/sm2

diferensial təzyiq

40 kqQ/m2 ÷ 6,3 kqQ/sm2 dəqiqlik sinfi 1,5

Qmin ± (0 ÷ 3) %

Qorta ± (0÷1,5) %

Qmax ± (0÷1,5) %

7.8. Mühərrik yağlarının həcminin ölçülməsi (4 ÷ 25) l/dəq ± (0,5 ÷ 1,0) %

7.9. Sıxılmış qazın həcminin ölçülməsi (5 ÷ 80) l/dəq ± (0,5 ÷ 1,5) %

1

2 3 4

7.10. Şəffaf neft məhsullarının həcminin ölçülməsi (0,02 ÷ 1000) dm3/dəq

(3 ÷ 50) m3

(5 ÷ 160) l/dəq ± (0,15 ÷ 0,5) %

± (0,15 ÷ 0,5) %

± (0,25 ÷ 0,5) %

(0,02 ÷ 150) dm3/dəq

(0,2 ÷ 1,0) kq/m3

(-40 ÷ +50) °S ± (0,1 ÷ 1) %

± (0,1 ÷ 1,5) kq/ m3

± (0,1 ÷ 1) °S

7.11. Qazın və buxarın həcminin ölçülməsi (40 ÷ 6) kqQ/sm2

D (20 ÷1200) mm ± (0,15 ÷ 1) %

± (6 ÷ 20) mkm

7.12. Spirtin və spirt tərkibli mayelərin həcminin ölçülməsi (0,01 ÷ 0,1) dm3 ± (1 ÷ 5) %

7.13. Qablaşdırılmış içkinin qabda təzyiqinin ölçülməsi (0 ÷ 4) MPa ± (0,5 ÷ 4) %

7.14. Qazların və mayelərin sərfinin təyin edilməsi zamanı təzyiqlər fərqinin ölçülməsi 16 MPa ± (0,2 ÷ 1,0) %

7.15. Ticarətdə sıxlığın və qatılığın ölçülməsi (650 ÷ 1840) kq/m3

(0 ÷ 100) % ± (0,1 ÷ 20) kq/m3

± (0,01 ÷ 0,5) %

7.16. Ticarətdə nəmliyin ölçülməsi (0,02 ÷ 98) % ±(0,02 ÷ 5) %

7.17. Yanacağın kaloriliyinə nəzarət zamanı yanma alışma ölçülməsi ±0,2 %

7.18. Dəyişən cərəyan şəbəkəsində gərginliyin və cərəyan şiddətinin ölçülməsi (58 ÷ 380) V

(0,5 ÷ 150) A

50 Hs δ = ± (0,02 ÷ 10) %

8. Dövlət uçot və qeydiyyat əməliyyatları sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr

8.1. Uçot əməliyyatlarında istifadə edi-lən barometrik təzyiqin ölçülməsi (5 ÷ 1100) hPa ± (20 ÷ 50) Pa

8.2. İstilik təchizatı sistemlərində enerji effektivliyinə nəzarət zamanı istiliyin miqdarının ölçülməsi ± 5 %

8.3. Telli-optik xətlərlə məlumat ötürü-lən zaman lazer şüasının gücünün və digər parametrlərinin ölçülməsi λ=(0,6 ÷ 1,8) mkm

Port = (1•10-12 ÷ 1•100) Vt

(-90 ÷ +30) dBm Δ0q=2•10-2 ÷ 5•10-2

(0,08 ÷ 0,22 dB)

1

2 3 4

8.4. Əlaqənin müddətinin ölçülməsi (1 ÷ 10800) s ≤ ± 0,3 s

8.5. IP-birləşmələrin xarakteristikala-rının ölçülməsi (1 ÷ 3600) s ≤ ± 0,25 s

8.6. Rəqəmsal şəbəkədə siqnalların analizi (3-10-3 ÷ 10) mks ≤ ± 1 %

8.7. Məftillə ötürülən əlaqənin xarakteristikalarının ölçülməsi (0,1 ÷ 100) V 1-ci dərəcə

8.8. Rəqəmsal televiziya şəbəkəsində siqnalların parametrlərinin ölçülməsi rəqəmli axının sürəti

(1÷ 270) Mbit/s ≤ ± 1•10-6 Mbit/s

500 kHs ÷ 3 QHs ≤ ± 1•10-7 Hs

8.9. Analoq televiziya şəbəkəsində siq- nalların parametrlərinin ölçülməsi (48,5 ÷ 860) MHs ≤ ± 0,25 Hs

8.10. Zaman kənaraçıxmalarının parametrlərinin ölçülməsi 5 MHs 1 Hs ≤ ± 1•10-13 Hs

12 aya

OKX ≤3•10-14 Hs

sutkada 8.11. Əlaqə müddətinin ölçülməsi (taksofonlar) (1 ÷ 600) s ≤ ± 0,15 %

8.12. Dayaq siqnalları mənbələrinin stabillik göstəricilərinin ölçülməsi 5 MHs 1 Hs ≤ ± 1•10-13 Hs

12 aya

OKX ≤3•10-14 Hs

sutkada 8.13. Rabitə şəbəkəsində sinxronlaşdırmanın takt siqnallarının stabillik göstəricilərinin ölçülməsi 5 MHs 1 Hs ≤±1•10-13 Hs

12 aya

OKX ≤3•10-14 Hs

sutkada 9. Su, qaz, elektrik və istilik enerjisinin sərfinin uçotu sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr 9.1. Su sərfinin uçotu üzrə ölçmələr: 

1

2 3 4

9.1.1. su sərfinin ölçülməsi Q3 / Q1≥10

Q2/Q1= 1,6

Q4/Q3= 1,25 keçid sərfi (Q2) (daxil) ilə artıq sərf (Q4) arasındakı sərflərdə daxil olan həcm 

üçün, yol verilən maksimal müsbət və ya mənfi xəta:

≤ 30 0C temperaturdakı su üçün – 2%,

> 30 0C temperaturdakı su üçün – 3%

5 illik dövr ərzində Q2/Q1 nisbəti 1,5 ; 2,5; 4 və ya 6,3 ola bilər

suyun temperaturu

0,1 0C-dən 30 0C-dək

və ya

30 0C-dən 90 0C-dək

suyun istənilən temperaturunda, ən kiçik sərfdən (Q1) keçid sərfinədək (Q2) (xaric) 

(Q1 ≤ Q< Q2) yol verilən maksimal müsbət və ya mənfi xəta 5%- dir

suyun təzyiqinin nisbi diapazonu Q3 üçün 0,3 bar -dan 10 bar-dək ( 1 bar = 105 Pa ) 

9.1.2. su sayğacları (15 – 200) mm Qmin≤Q

Qt≤Q≤Qmin ± 2 %

9.2. Qaz sərfinin uçotu üzrə ölçmələr:

9.2.1. qazın sərfinin ölçülməsi sinif 1,5 

Qmax/Qmin ≥ 150 

Qmax/Qt ≥ 10

Qt/Qmax 1,2 

 

ən kiçik diapazonda, qazın temperatur diapazonu 40 0C

 

1

2 3 4

9.2.2.

ölçmə şəraitində həcmi və ya kütləni göstərən qaz sayğacı 

sinif 1,5

Qmin≤ Q < Qt

Qt ≤ Q ≤ Qmax 3,0 %

1,5 %

əgər Qt və Qmax ara-sındakı xətalar eyni işarəyə malikdirlərsə, onların hamısı 1,5 sinif üçün 1 %-i

9.3. Elektrik sərfinin uçotu üzrə ölçmələr:

İşçi temperaturlar

 

+5 0C ÷ +30 0C

-10 0C ÷ +5 0C

və ya

+30 0C ÷ +40 0C -25 0C ÷ -10 0C

və ya

+40 0C ÷ +55 0C -40 0C ÷ -25 0C

və ya

+55 0C ÷ +70 0C

Sayğacın sinfi A B C A B C A B C A B C

Birfazalı sayğac, çoxfazalı sayğac- əgər balanslaşdırılmış yüklərlə işləyirsə

İmin ≤ İ ≤ İtr 3,5 2 1 5 2,5 1,3 7 3,5 1,7 9 4 2

İtr ≤ İ ≤ İmax 3,5 2 0,7 4,5 2,5 1 7 3,5 1,3 9 4 1,5

Çoxfazalı sayğac - əgər birfazalı yüklə işləyirsə

İtr ≤ İ ≤ İmax 4 2,5 1 5 3 1,3 7 4 1,7 9 4,5 2

Sayğac dəyişən cərəyan yük rejimində işləyirsə, xəta faizi aşağıdakı cədvəldə göstərilən hədləri aşmamalıdır. Normalaşdırılmış iş rejimində və işçi temperatur üçün cərəyan yükünün müəyyən səviyyələrində yol verilən maksimal xəta YMX (faizlə)

9.4. İstilik sərfinin uçotu üzrə ölçmələr:

9.4.1. istilik sərfinin ölçülməsi istilik sayğacları üçün göstərilən dəqiqlik sinifləri müəyyən edilmişdir: 1,2, 3. sinif 1: Ef = (1+ 0,01 qp/q), sinif 2: Ef = (2 + 0,02 qp/q ), sinif 3:Ef =(3% +0,05 qp/q), burada Ef - xətası sərf və kütlənin və ya həcmin vericisinin çıxış siqnalları arasında asılılığın göstərilən qiymətini həqiqi qiymətlə əlaqələndirir 

± 5%-dən çox olmamalıdır ±5% -dən çox olmamalıdır ±5%-dən çox olmamalıdır 

1

2 3 4 temperatur vericiləri cütünün, faizlə ifadə olunmuş yol verilən maksimal nisbi xətası 

Et= (0,5 + 3 ∆θmin/∆θ), 

burada Et xətası, temperatur vericiləri cütünün çıxışı ilə temperaturlar fərqi arasındakı asılılığın göstərilən qiymətini həqiqi qiymətlə əlaqələndirir hesablayıcının faizlə ifadə olunmuş yol verilən maksimal nisbi xətası 

Ec= (0,5 + ∆θmin/∆θ), burada Ec xətası, istiliyin göstərilən qiymətini həqiqi qiyməti ilə əlaqələndirir

vahid mükəmməl konstruksiyalı istilik sayğacları üçün, həqiqi qiymətdən yol verilən maksimal nisbi xəta hər bir dəqiqlik sinfi üçün

1 sinfi üçün:

E= Ef +Et+Ec ,

2 sinfi üçün:

E= Ef +Et+Ec ,

3 sinfi üçün:

E= Ef +Et+Ec 

10. Dövlətin müdafiəsi və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üzrə ölçmələr

Ölçmələrin tərkibi və onlara olan tələblər dövlətin müdafiəsi və təhlükəsizliyi sahəsində fəaliyyəti həyata keçirən müvafiq orqanlar (Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Fövqəladə Hallar Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Sərhəd Xidməti, həmçinin dövlətin müdafiəsi üzrə sifarişləri yerinə yetirən Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Sənayesi Nazirliyi) tərəfindən müəyyən olunur.

11. Bank, vergi və gömrük əməliyyatlarının həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr

11.1. Külçə və sikkə şəklində olan qiymətli metalların kütləsinin ölçülməsi (qızıl, gümüş) 1 q ÷ 34 kq III dəqiqlik sinfi (yüksək)

11.2. Gömrük terminallarından keçən yüklərin kütləsinin ölçülməsi 1q ÷ 100000 kq orta dəqiqlik sinfi

1 2 3 4

11.3. Spirtin və spirt tərkibli məhlulların xüsusiyyətlərinin ölçülməsi (0,02 ÷ 150) dm3/dəq

(0,2 ÷ 1,0) kq/m3 ± (0,1 ÷ 1) %

± (0,1 ÷ 1,5) kq/m3

11.4. Təbii qazın miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 6000) m3/saat ± (1 ÷ 5) %

± (0,05 ÷ 0,5) %

(hesablayıcının korrektorları)

qazın temperaturu (-40 ÷ 150) °S 

təzyiq (0,7 ÷ 160) kqQ/sm2 

diferensial təzyiq

40 kqQ/m2 ÷ 6,3 kqQ/sm2 

11.5. Şəffaf neft məhsullarının miqdarının ölçülməsi (0,02 ÷ 150) dm3/dəq

(0,2 ÷ 1,0) kq/m3

(-40 ÷ +50) °S ± (0,1 ÷ 1) %

± (0,1 ÷ 1,5) kq/m3

± (0,1 ÷ 1) °S

(3 ÷ 50) m3

(5 ÷ 160) l/dəq ± (0,15 ÷ 0,5) %

± (0,25 ÷ 0,5) %

11.6. Mühərrik yağlarının həcminin ölçülməsi (4 ÷ 25) l/dəq ± (0,5 ÷ 1,0) %

11.7. Sıxılmış qazın miqdarının ölçülməsi (5 ÷ 80) l/dəq ± (0,5 ÷ 1,5) %

11.8. Spirtin həcminin ölçülməsi

(750 ÷ 10000) dm3 ± (0,2 ÷ 0,4) %

12. Fövqəladə hallarda təhlükəsizliyin təmin edilməsi üzrə ölçmələr

12.1. Hava sürətinin ölçülməsi

(1 ÷ 70) m/s ± 0,1 %

12.2. Su axımının sürətinin ölçülməsi

(1 ÷ 20) m/s ± 5 %

12.3. İstiqamətin sürətinin ölçülməsi

(0 ÷ 360) ° ± (1 ÷ 5) °

12.4. Müxtəlif mühitlərdə temperaturun ölçülməsi

(-100 ÷ 50) °S ± 0,5 °S

12.5. Nisbi rütubətin ölçülməsi

(10 ÷ 100) % ± (0,1 ÷ 5) %

12.6. Atmosfer təzyiqinin ölçülməsi

(80 ÷ 106) kPa ± (5 ÷ 20) Pa

12.7. Su səthində əmələ gələn dalğaların ölçülməsi (0 ÷ 30) m ± 0,1%

± 0,1 m

12.8. Mayenin səviyyəsinin ölçülməsi (15 ÷ 100) m ± 0,1 %

± 3 mm

1 2 3 4

12.9. Təhlükəsizliyin təmin edilməsi zamanı hava axınının sürətinin ölçülməsi (yüksək- hündürlüklü tikinti obyektləri, yükqaldırıcı mexanizmlər, dəniz neft buruqları, gəmilər və s.) (0,1 ÷ 60) m/s ± (0,1+0,05V) m/s

12.10. Oksigen sistemlərində və digər həyati əhəmiyyətli sistemlərdə təzyiqin ölçülməsi ± 1,5 %

12.11. Çirkab, texnoloji, təbii və içməli sularda neft məhsullarının qatılığının təyini (0,04 ÷ 1000,0) mq/dm3 ± (0,5 ÷ 2) mq/dm3

13. Geodeziya və kartoqrafiya sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr

13.1. Yer səthində olan obyektlərin formasının və ölçülərinin təyini (0 ÷ 360) buc. qrad OKX 2 buc. s

- 1•10-6 m

- OKX 0,3 mm 1 km ikiqat gedişə

13.2. Yer səthində qravimetrik ölçmələr - OKX 2 mkGal

13.3. Torpaqların bölüşdürülməsi zamanı ölçmələr - OKX 0,1 mm (kadastr xəritələri və planları miqyasında)

13.4. Real zaman rejimində obyektlərin naviqasiya-zaman parametrlərinin təyini 5 MHs 1 Hs ≤ ±1•10-13 Hs

12 aya

OKX ≤ 3• 10-14 Hs

sutkada

14. Hidrometeorologiya sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə &oum