Tələbələrin işsizlik problemi: Sahibkarlar niyə təcrübəsiz şəxsləri işə götürmür? – MÜTƏXƏSSİS RƏYİ

Tələbələrin təhsil aldıqları müddətdə iş tapmaq çətinliyi bir çox ölkədə aktual problemlərdən biridir. Azərbaycan da uzun illərdir bu siyahıda adı çəkilən ölkələrdəndir. Tələbələrin təcrübə qazanmaq, maliyyə ehtiyaclarını ödəmək və gələcək karyera yollarını qurmaq üçün işə olan ehtiyacları ilə əmək bazarının tələbləri arasında ciddi bir boşluq mövcuddur. Bu vəziyyət tələbələrin həm akademik inkişafına, həm də gələcək karyeralarına mənfi təsir göstərə bilər.

Avtosfer.az xəbər verir ki, məsələ sosial şəbəkələrdəki qruplarda təhsil mövsümünün başlamsı ilə yenidən aktuallaşıb.

Mövzu ilə əlaqədar suallarımızı cavablayan təhsil eksperti Kamran Əsədov açıqlamasında deyib ki, məhsuldar iş təcrübəsi tələbələr üçün təhsil müddətində praktiki bacarıqların inkişafı baxımından vacibdir.

“Lakin işəgötürənlərin təcrübə tələbləri, əmək bazarındakı rəqabət və təhsil proqramlarının müasir tələblərə uyğun olmaması gənclərin iş axtarışında maneələr yaradır. Tələbələrə iş verilməməsinin səbəbləri, bu qərarın onların akademik inkişafına təsirləri və bu vəziyyətdə tələbələrin alternativ yolları necə qiymətləndirə biləcəyi barədə geniş təhlil aparmaq vacibdir. Belə bir çətinlik qarşısında tələbələrin gələcəyi üçün hansı dəyişikliklərin zəruri olduğunu anlamaq həm təhsil sisteminin, həm də əmək bazarının daha balanslı və effektiv işləməsinə kömək edə bilər.” 

Kamran Əsədov bildirib ki, tələbələrə iş verilməməsinin bir neçə əsas səbəbi var.

“İşəgötürənlər təcrübəsiz gəncləri işə götürməyə meyilli olmurlar, çünki iş prosesinə uyğunlaşmaq və vəzifələri effektiv şəkildə icra etmək üçün müəyyən bacarıqlar tələb olunur. Əmək bazarında yüksək rəqabət şəraiti var, işəgötürənlər arasında daha təcrübəli və bacarıqlı namizədlər üstünlük təşkil edir. Təhsil sistemində bəzi ixtisaslar və bacarıqlar iş bazarının tələblərinə tam cavab vermir. Bu da tələbələrin iş tapma prosesini çətinləşdirir. Bəzi şirkətlər tələbə və ya təcrübəsiz namizədlər üçün işçi saxlamaq və onları təlimləndirmək üçün resurs ayırmaq istəmirlər.”

Mütəxəssis  həmçinin vurğulayıb ki, iş imkanlarının məhdud olması tələbələrin öz ixtisaslarına qarşı motivasiyasını azalda bilər. Onlar təhsilin praktik faydasını görmədikləri zaman özlərini daha az stimullaşdırılmış hiss edirlər.

“İş imkanlarının olmaması tələbələrin nəzəri bilikləri praktik bacarıqlarla birləşdirmək imkanı tapmamasına gətirib çıxarır. Bu da onların akademik inkişafına mənfi təsir edir və əmək bazarında geridə qalma ehtimalını artırır. Tələbələr iş imkanlarından məhrum olduqda, təhsil xərclərini qarşılamaq və gündəlik ehtiyaclarını ödəmək üçün maddi çətinliklər yaşayırlar. Bu isə onların təhsil müddətini uzada və akademik nailiyyətlərinə təsir edə bilər.
Tələbələrin belə vəziyyətlərdə istifadə edə biləcəyi alternativlər var və bunlardan biri də “online freelancing”dir. Rəqəmsal platformalar vasitəsilə freelancing işlər əldə etmək tələbələr üçün yaxşı alternativ ola bilər. Məsələn, qrafik dizayn, tərcümə, yazıçılıq və proqramlaşdırma kimi sahələrdə tələbələr sərbəst işlər görə bilərlər.”

Ekspert deyib ki, gələcəkdə təhsil və əmək bazarı siyasətində bəzi dəyişikliklər gözlənilir.

“Ölkələr arasında əmək bazarını tələbələrin ehtiyaclarına uyğunlaşdırmaq üçün bir çox təşəbbüslər həyata keçirilməkdədir. Gələcəkdə universitetlər və işəgötürənlər arasında əməkdaşlıq daha da güclənə bilər, bu da tələbələrin təcrübə proqramlarında daha fəal iştirakını təmin edər. Hökumət və ya müxtəlif fondlar vasitəsilə işəgötürənlərə tələbələri işlə təmin etmələri üçün maliyyə dəstəyi və ya vergi güzəştləri təklif olunsa, sahibkarların tələbələri işəgötürmə mövzusunda geniş təşviqetmə işlərinə başlamaq olar”.

Kamran Əsədov sonda onu da qeyd edib ki, statistik məlumatlara baxsaq, 2019-cu ildə Azərbaycanda tələbə işsizliyinin səviyyəsi təxminən 12% olub. 2021-ci ildə isə bu rəqəm pandemiya səbəbindən 14%-ə qədər yüksəlib. Bu isə işsizlik probleminin tələbələr arasında nə qədər aktual olduğunun əsas göstəricilərindən biridir.

Hülya