Dünya ölkələrində iş və istirahət SAATLARI - Onlar neçə saat işləyir?

Türkiyə Parlament Araşdırma Xidmətləri dünyada və Türkiyədə iş və istirahət vaxtı təcrübələrini araşdırıb. 

Hesabatda iş saatlarını tənzimləyən milli və beynəlxalq qaydaların dəfələrlə dəyişdiyi və iş saatlarının tarixən azalmağa meylli olduğu görünüb:

“Bu gün iş saatları qəbul edilmiş beynəlxalq müqavilələr çərçivəsində tənzimlənir. Lakin bu qaydalar ölkələrin milli qanunvericiliyinə görə dəyişə bilər. İş saatlarının tənzimlənməsi istiqamətində görülən səylərin məqsədi həddindən artıq uzun iş saatlarının qarşısını almaqla işçi qüvvəsini qorumaq və bununla da ictimai sağlamlıq və məhsuldarlığa töhfə verməkdir".

Hesabatda Türkiyə, Fransa, Almaniya, Belçika, İngiltərə, İsveç, Azərbaycan, Avstraliya və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində iş və istirahət dövrləri ilə bağlı mövcud təcrübələr yer alıb.

TÜRKİYƏ

Hesabata görə, Türkiyədə ümumi iş saatlarının həftədə 45 saat olduğu, 45 saatlıq işin isə başqa cür razılaşdırılmadığı təqdirdə iş günləri arasında bərabər paylandığı qeyd edilib.

Bildirilib ki, işçilərə veriləcək illik ödənişli məzuniyyət müddəti 1 ildən 5 ilə qədər (5 il daxil olmaqla) olanlar üçün 14 gündən, 5 ildən çox olanlar üçün 20 gündən az ola bilməz. Xidmət müddəti 15 il və daha çox olanlar üçün 26 gün nəzərdə tutulub.

“Dövlət qulluqçuları haqqında” qanun çərçivəsində çalışan dövlət qulluqçularının isə həftəlik iş saatının ümumilikdə 40 saat olduğunu qeyd edilib. Dövlət qulluqçularının illik məzuniyyət müddətinin 1 ildən 10 ilə qədər olanlar üçün 20 gün olduğu bildirilir. Stajı 10 ildən çox olanlar üçün isə 30 gün nəzərdə tutulub.

FRANSA

Fransada qanuni həftəlik iş saatının 35 saat, aylıq iş saatının isə 151,67 saat olduğu, həftədə 35 saatdan aşağı və ya yuxarı iş saatlarının kollektiv müqavilələrlə müəyyən edilə biləcəyi barədə məlumatlar yer alıb. Gündəlik maksimum iş vaxtının 10 saat olduğu bildirilən hesabatda, Həftəlik maksimum iş vaxtı həftədə 48 saat və ya 12 həftəlik ardıcıl dövrdə orta hesabla 44 saatdır. Tam bir il işləyən şəxs 30 iş günü illik məzuniyyət hüququna malikdir.

ALMANİYA

Hesabatda xatırladılıb ki, Almaniyada “İş saatı haqqında” qanunda işçi qüvvəsinin iş saatının 8 saatdan çox ola bilməz. Məlumata görə, illik məzuniyyətin minimum müddəti 24 iş günü müəyyən edilib.

BELÇİKA

Belçikada minimum iş vaxtının hər bir xidmət və ya iş üçün 3 saat olduğu, gündəlik iş vaxtının 8 saatdan, həftəlik iş vaxtının isə 38 saatdan çox ola bilməyəcəyi qeyd edilib. İstisna hallarda 9 və ya 10 saat.

Belçikada illik ödənişli günlərin sayı həftədə 5 və ya 6 iş gününün sayına və illik məzuniyyətdən istifadə edildiyi həftələrin sayına görə müəyyən edilir. Bir il tam işlədikdən sonra işçi həftədə 5 iş günü iş rejiminə uyğun olaraq 20 gün, həftədə 6 iş günü isə 24 gün məzuniyyət hüququ var.

İNGİLTƏRƏ

İngiltərədəki müvafiq qanunvericiliyə görə, “Qanuni iş saatı həftədə 48 saatdan çox olmamalıdır, o cümlədən əlavə iş vaxtı”. Hesabatda şəxsin 48 saatdan çox işləməyi seçə bilsə də, lakin işəgötürənin işçiyə 48 saatdan çox işləməsini tələb edə bilməyəcəyi yazılıb. Bu müddətin 18 yaşından kiçiklər üçün həftədə maksimum 40 saat olduğu bildirilir.

Hesabatda illik ödənişli məzuniyyətin həftədə işlədiyi günlərin sayına görə hesablandığı qeyd edilib. İllik məzuniyyət həftədə bir gün işləyənlər üçün 5 və ya 6 gün, 5 və daha çox gün işləyənlər üçün isə 28 gündür. 

İSVEÇRƏ

Hesabatda İsveçlə bağlı aşağıdakılar qeyd olunub:

"İş vaxtı qanununun müddəalarına görə, həftəlik iş saatı 40 saatdan çox ola bilməz. Lakin iş vaxtının artırılması zərurəti yaranarsa, iş saatı 4 həftəlik müddət üçün maksimum 48 saata və 50 saata qədər artırıla bilər. İllik məzuniyyət dövlət bayramları və dini bayramlar istisna olmaqla 25 gündür".

AZƏRBAYCAN

Hesabatda Azərbaycanda normal gündəlik iş vaxtının 8 saatdan, həftəlik normal iş vaxtının isə 40 saatdan çox ola bilməyəcəyi, ölkədə illik ödənişli məzuniyyət müddətinin ən azı 21 gün olduğu bildirilib.

İSPANYA

Xatırladılıb ki, İspaniya hökuməti 250-dən az işçisi olan ispan şirkətlərinin 4 günlük iş həftəsinə keçib tam maaşla işləməsini təmin edəcək 9,6 milyon avro büdcəli proqram elan edib. Hesabatda, "Bu proqram çərçivəsində işçilərin təxminən yüzdə 25-30-u tam maaşla çalışacaq, həftəlik iş saatlarını ən az yüzdə 10 azaldacaq. Şirkətlərdən sınaq müddətini ən az 2 il davam etdirmələri istənilib. Və bu müddətin sonunda şirkətlərin fəaliyyətinin nəticələri yoxlanılacaq”. (lent.az)