İnternetdən təhlükəsiz istifadənin yolları

Təsdiqlənməmiş keçidləri açdıqda və ya yeni veb-saytlara şəxsi məlumatları daxil etdikdə özümüzü təcavüzkarların qurbanı olmaq riskinə məruz qoyuruq. Orada çoxlu fırıldaqçılar və zərərli proqramlar var. Ancaq özünüzü təhlükədən qorumağın yolları var.

Parolunuzu bilmək təhlükəsizliyin açarıdır

İlk növbədə, hər bir hesab üçün fərqli parollardan istifadə etmək vacibdir. Hackin qarşısını almaq üçün hərflərin və rəqəmlərin mürəkkəb birləşmələrini yaratmaq məsləhətdir. Eyni şey təhlükəsizlik suallarına da aiddir, cavabları gözlənilməz olmalıdır.

Sosial şəbəkələrdə iki faktorlu autentifikasiya əlavə təhlükəsizlik səviyyəsini də təmin edəcək. Seansınızı tamamladıqdan sonra hesabınızdan çıxmağı unutmayın. Unutmayın ki, parolları telefonunuzda saxlamaq və ya sosial şəbəkələr vasitəsilə göndərmək təhlükəsiz deyil. Şəxsi, iş və əyləncə daxil olmaqla bir neçə e-poçt ünvanının olması tövsiyə olunur.

Fişinqlə bağlı diqqətli olun

E-poçtlarda və ya ani messencerlərdə şübhəli keçidləri açmayın. Çünki onların tərkibində təhlükəli kod ola bilər. .exe uzantısı olan fayllarla işləyərkən xüsusi diqqət yetirilməlidir.

Bu qaydalar quraşdırılması tövsiyə edilməyən naməlum proqramlara da aiddir. Yalnız “App Store”, “Google Play” və “Windows Market” kimi rəsmi proqram mağazalarından istifadə edin. Sosial mediadakı dostlarınız sizdən onlara pul köçürməyinizi istədikdə diqqətli olun. Çünki onların hesabları sındırılmış ola bilər. Bunun həqiqətən tanıdığınız biri olduğuna əmin olun.

Wi-Fi 

Parol tələb etməyən təsdiqlənməmiş Wi-Fi şəbəkələrinə, xüsusən də ictimai yerlərdə etibar etməyin. Çünki oğrular onlardan şəxsi məlumatları oğurlamaq üçün istifadə edə bilərlər.

Təhlükəsizliyinizi təmin etmək və batareya enerjisinə qənaət etmək üçün İnternetdən istifadə etmədiyiniz zaman Wi-Fi-ı söndürün. Əgər siz “Google Chrome”, “Firefox” və ya “Opera” istifadəçisisinizsə və tez-tez ictimai yerlərdə noutbuk vasitəsilə internetə qoşulursunuzsa, təhlükəsiz əlaqə üçün xüsusi brauzer uzantısını quraşdırın.

VPN problemləri 

VPN xidmətlərinin artan populyarlığı kütləvi məlumat sızmasına səbəb olub. Pulsuz xidmətlərdən istifadə edərkən diqqətli olmalısınız. Çünki onların iş prinsipləri həmişə şəffaf deyil.

Sahiblər məlumatlarınızı üçüncü tərəflərə ötürə bilər. Bu cür proqramları quraşdırarkən istifadəçi müqavilələrini diqqətlə oxumağınızdan əmin olun. Ödənişli versiyaları seçmək və ya VPN istifadə etməkdən çəkinmək tövsiyə olunur.

Əhəmiyyətli proqramlar

Antivirus proqramlarını quraşdırın və mütəmadi olaraq yeniləyin, çünki köhnə versiyalar zərərli proqramlardan lazımi səviyyədə qorunma təmin etmir. Proqram təminatı daim yenilənməlidir. Çünki hər gün yeni viruslar yaranır.

Təkmilləşdirməyin vaxtıdır

Cihazınızdakı əməliyyat sistemini mütəmadi olaraq yeniləmək təhlükəsizliyi təmin etmək üçün vacib addımdır. Məlumatlarınızın ehtiyat nüsxəsini çıxarmağı da unutmayın. 3-2-1 prinsipinə əməl edin. Məlumatlarınızın bir əsas nüsxəsini və iki ehtiyat nüsxəsini yaradın.

İki nüsxəni müxtəlif fiziki mediada, üçüncünü isə bulud yaddaşında saxlayın (məsələn, Google Drive, Yandex.Disk və ya Acronis-dən xüsusi həllər). Unutmayın ki, smartfonlar, planşetlər, kompüterlər və noutbuklar da daxil olmaqla, bütün cihazlarınız üçün müntəzəm ehtiyat nüsxələrini çıxarmaq vacibdir. Həmçinin, vaxtaşırı axtarış tarixçənizi və veb brauzerlərinizdəki keşi təmizləyin.

Şəxsi məlumatlar ictimaiyyət üçün deyil

Ani messencerlər vasitəsilə bank kartı nömrələri, PİN kodlar və pasport məlumatları kimi həssas məlumatları göndərməkdən çəkinin. Skan edilmiş sənədləri poçt qutunuzda saxlamaq əvəzinə, göndərildikdən və ya alındıqdan dərhal sonra əlavə edilmiş məktubları silmək daha yaxşıdır.

Sosial şəbəkələrdə özünüz haqqında yazdığınız məlumatların miqdarını məhdudlaşdırmağa çalışın. Çünki təcavüzkarlar sizi izləyə və bu məlumatlardan zərərli məqsədlər üçün istifadə edə bilərlər.

Uşaqların qayğısına qalmaq

Uşaqlarınızı qorumaq üçün onların cihazlarını təhlükəsiz rejimə qoyun. Axtarış sistemlərində ayrıca hesablar yaradın və ya “Gogul” və ya “Sputnik.deti” kimi xüsusi uşaq axtarış sistemlərindən istifadə edin.

Siz internetdə sərf olunan vaxtı izləmək və ziyarət edilən resurslara nəzarət etmək üçün cihazları quraşdıra da bilərsiniz. Müəyyən veb-saytlara girişi özünüz blok edə bilərsiniz.

Pul vacibdir

Onlayn ödənişlər üçün ayrıca kart yaradın və bankınızdakı bütün əməliyyatlar haqqında SMS bildirişlərini aktivləşdirin. Bu, hər hansı şübhəli əməliyyatları tez aşkar etməyə və fırıldaqçılıq obyekti olubsa, kartı bloklamağa kömək edəcək.

Sosial şəbəkələrdə, xüsusən də əvvəlcədən ödəniş tələb edən şəbəkələrdə alış-verişdən çəkinməyə çalışın. Satın almadan əvvəl mağazanın onlayn tarixini araşdırın, əlaqə məlumatlarını və fiziki səfərin mümkünlüyünü yoxlayın. Satıcının veb saytında uyğun olduğunu unutmayın. (lent.az)